Euro als alternatief voor de dollar

In het Trump-tijdperk weet je nooit, maar gisteren kondigde zich aan als een dag van marktluwte. De VS en het VK genoten van een verlengd weekend. Het ideale moment om een stevig onderbouwde promotiecampagne in de markt te zetten voor een bredere, internationale rol voor de euro, oordeelde ECB-voorzitster Lagarde.

De status van topreservemunt verandert niet van de ene dag op de andere, maar volgens Lagarde bevinden we ons op een historisch kantelpunt. De geloofwaardigheid van de dollar verbleekt. Op korte termijn brengt een erosie van het systeem met de dollar als ankerpunt risico’s mee voor de export-georiënteerde Europese economie. Op lange termijn dient zich echter een unieke kans aan. In het verleden was er op momenten van dollartwijfel (jaren 30, einde van Bretton Woods) meestal enkel goud als alternatief voorhanden. Mits de juiste stappen kan de euro nu een valabel alternatief zijn/worden. Om in dat gat te springen moet Europa werken op drie fundamentele werven.

Eén. De euro heeft al een sterke handelsbasis. Europa heeft het meest uitgebreide netwerk van handelsovereenkomsten. 40% van de handel wordt op vandaag ook al gefactureerd in euro. Toch vertegenwoordigt de eenheidsmunt slechts 20% van de internationale reserves. Het tanend gewicht van de dollar in die globale reserves werd de voorbije jaren zelfs deels opnieuw gecompenseerd door goud, dat zich terug op het niveau van de euro hijst. Wat in Europa ontbreekt, is geopolitiek gewicht. Om echt als wereldreferentie te fungeren moet de munt naast handelszekerheid ook politieke en militaire zekerheid bieden. Dit liet de dollar tot nu toe om meer dan 30% boven zijn handelsgewicht te spelen.

Twee. Als reservemunt moet je investeerders een attractieve en/of veilige investering aanbieden. Er moet een vicieuze cirkel op gang komen tussen groei en goed functionerende kapitaalmarkten. Daar schiet Europa nog te kort. Onder meer de productiviteit moet omhoog. Succes (groei) trekt succes aan. Daarnaast moet diezelfde kapitaalmarkt voldoende veilige activa aanbieden waar beleggers kunnen op terugvallen in geval van onzekerheid. Hiermee scherm je de eigen economie ook in belangrijke mate af van onzekerheid en volatiliteit. Je bent immers zelf de referentie. De overkoepelende Europese fiscale positie is beter dan die van de VS, maar toch biedt de EU te weinig veilige activa aan. Een grote poel Europese obligaties, bv. ter financiering van de militaire heropbouw, draagt via verschillende kanalen bij aan de euro als internationale referentie. Publieke goederen moeten samen gefinancierd worden. (Nationale) fragmentatie werkt contraproductief.

Tenslotte moet de politieke eenheid achter de reservemunt garant staan voor een betrouwbaar wettelijk en institutioneel kader. De gelijktijdige verkoopgolf van Amerikaanse aandelen, Treasuries en de dollar na Liberation Day toont dat hier het vertrouwen in de VS brak. Een voorspelbaar beleid en vasthouden aan de ‘Rule of Law’ zijn cruciaal voor geloofwaardigheid op lange termijn. Het vraagt ook dat iedereen (op EU-niveau) op dezelfde lijn zit en met één stem naar buiten spreekt. De ‘wijze uil’ concludeert: er is een enorme opportuniteit voor Europa om meer controle te nemen over zijn eigen lot, maar dat moet je verdienen. Je krijgt het niet cadeau. Werk aan de winkel.