De hoge inflatie woog het zwaarst op de Tsjechische consumptie

De hoge inflatie tast het reële inkomen van huishoudens in heel Europa aan, maar de verschillen in de intensiteit van de gevolgen blijven groot, zelfs binnen de COE-regio. Terwijl de consumptie van de Tsjechische huishoudens voor het vijfde kwartaal op rij is gedaald en bijna 8% onder het niveau van vóór de pandemie van 2019 ligt, is de reële consumptiegroei in Hongarije pas in de laatste twee kwartalen tot stilstand gekomen en ligt zij nog steeds meer dan 8% boven het niveau van vóór de pandemie van 2019. In Polen is de consumptie in de laatste twee kwartalen snel beginnen dalen, maar ligt zij nog steeds ongeveer 3% boven het niveau van 2019 (zie figuur COE1). Waar komen zulke grote verschillen vandaan en zijn ze op lange termijn houdbaar?

Het belangrijkste verschil ligt in de meer uitgesproken daling van de reële inkomens in Tsjechië. Tot dusver lijkt de energiecrisis, meer dan in de rest van de regio, een significant negatieve impact op de reële inkomens van de Tsjechische huishoudens te hebben. Terwijl de regionale verschillen in inflatiedynamiek in 2023 niet zo groot waren (13-16% HICP), verschilde de loondynamiek sterker. Terwijl de nominale lonen in Polen en vooral in Hongarije met dubbele cijfers stegen, bleef de nominale loondynamiek in Tsjechië duidelijk achter (+6,5%). Het reële beschikbare inkomen ligt in 2019 dan ook aanzienlijk lager dan in de periode vóór de crisis, in tegenstelling tot Polen en Hongarije. Een verdere toename van de regionale reële inkomenskloof is echter onwaarschijnlijk. Integendeel, het verschil kan in 2023 kleiner worden, aangezien wij verwachten dat de inflatie in Tsjechië sneller zal afnemen dan in Polen, en de Hongaarse inflatie in 2023 gemiddeld zelfs verder zal versnellen.

Het tweede belangrijke verschil in Centraal-Europa is de aanhoudend hogere spaarquote van de Tsjechische huishoudens. Zoals in het verleden is gebleken, zijn Tsjechische huishoudens veel conservatiever en reageren zij liever preventief op externe schokken door extra spaargeld op te bouwen. In de afgelopen jaren is het spaargeld van de huishoudens in de hele ontwikkelde wereld sterk gestegen in de nasleep van de COVID-19-pandemie. Ook in Centraal-Europa hebben de huishoudens aanzienlijke overdrachten uit de overheidsbegroting ontvangen, die zij vaak nergens konden besteden. Bijgevolg lag de spaarquote in alle Centraal-Europese landen ruim boven het langetermijngemiddelde. Als reactie op de energiecrisis en de lagere reële inkomens hebben de Hongaarse en Poolse huishoudens hun spaarquote echter sterk verlaagd, terwijl de Tsjechische spaarquote ruim boven het historisch gemiddelde is gebleven (zie figuur COE2). Dit geeft de Tsjechische huishoudens veel meer manoeuvreerruimte om de reële consumptie in 2023 te stabiliseren.