Polen trekt richting verkiezingen

Aanstaande zondag duikt Polen in presidentiële verkiezingen. De zittende president Andrzej Duda kan zich na een dubbele vijfjarige termijn niet opnieuw verkiesbaar stellen. Duda was tot aan de start van zijn presidentieel ambt (2015) lid van de partij Recht en Rechtvaardigheid, PiS. De PiS zet haar schouders nu onder Karol Nawrocki. In de meest recente peilingen scoort Nawrocki ongeveer 25%. Hij vormt zo de belangrijkste concurrent voor Rafal Trzaskowski. Dat is de kandidaat van Burgerplatform, de regerende partij van premier Donald Tusk. De burgemeester van Warschau loopt voorop in de polls (32%) maar behaalt waarschijnlijk niet de benodigde 50% om de stembusslag in één ronde te beslechten. Opiniepeilingen voor de tweede ronde (1 juni) pleiten in het voordeel van Tzraskowski (54% vs 38% voor Nawrocki).

De presidentsverkiezingen bieden de mogelijkheid voor Polen om het PiS-hoofdstuk helemaal af te sluiten. Die rechts-conservatieve partij lag geregeld op ramkoers met de Europese Unie, dikwijls over moreel-juridische kwesties. De EU draaide in haar antwoord de geldkraan dicht. Na 8 jaar PiS-beleid legde de partij tijdens de parlementsverkiezingen van oktober 2023 de duimen tegen Tusk’s pro-Europees oppositieblok. De eerste beleidsinitiatieven waren gericht op het terugdraaien van de meest controversiële PiS-beslissingen, met als doel om de +/- €140 miljard aan Europese fondsen te deblokkeren. Het is hier waar de macht van een Poolse president, en dus het belang van aanstaande zondag, naar voor kwam. Duda gebruikte systematisch zijn vetorecht en blokkeert tot op vandaag enkele van de fundamentele juridische hervormingen die de EU eist.

De bevoegdheden van een Poolse president zijn minder uitgebreid dan bv. die van een Franse maar veel meer dan louter ceremonieel. Een tegengestelde politieke strekking van de president vs. het parlement, zoals nu, maakt beleid voeren complexer dan nodig. Na zondag of, waarschijnlijker, 1 juni wijzen de neuzen allicht in dezelfde, pro-Europese richting. Op buitenlands vlak betekent dat een voortrekkersrol van Polen in de NAVO en defensie. De belangrijkste implicatie op binnenlands vlak is, in eerste instantie, de volledige toegang tot de geblokkeerde Europese middelen.

Dat is in principe geen slecht vooruitzicht voor de economie. Poolse groeicijfers (gisteren) voor het eerste kwartaal van dit jaar waren al aanzienlijk beter dan verwacht (0.7% kw/kw). De centrale bank verlaagde vorige week voor het eerst sinds eind 2023 de beleidsrente met 50 bpn. Was dat voor haar beurt? De communicatie van beleidsmakers ging sindsdien alle kanten uit, met stemmen voor een nieuwe grote verlaging in juli over het openhouden van alle opties tot het prediken van de terughoudendheid. Door de recente externe ontwikkelingen (VS-China) en mogelijks die van de nabije toekomst (verkiezingen) zijn ook wij pleitbezorgers van een afwachtende monetaire houding. Dat legt een sterke bodem onder de Poolse zloty in de buurt van EUR/PLN 4.30. Een terugkeer van de munt naar de meerjarige top van eind februari (EUR/PLN 4.127) is voorlopig nog een brug te ver. We sluiten het echter niet uit van zodra concreet zicht is op een einde aan de oorlog in en de heropbouw van Oekraïne.