Wie komt er ter hulp? De Bank of Japan of de regering?

Vanmorgen werden in Japan inflatiecijfers voor de regio Tokyo en productiecijfers bekend gemaakt. De inflatie trok in November aan van 0.4% j/j tot 0.8% j/j. Dat blijft natuurlijk beneden de 2% doelstelling van de Bank of Japan (BOJ). De productie toonde echter een spectaculaire terugval van 4.2% M/M en lag daarmee 7.4% lager dan een jaar geleden. Dat suggereert dat de Japanse economie op weg is naar een stevige groeikrimp in het vierde kwartaal. Ook het land van de rijzende zon gaat natuurlijk gebukt onder de internationale groeivertraging die vooral de verwerkende nijverheid treft. Voor de maand oktober waren er echter ook een aantal uitzonderlijke factoren aan het werk. Japan werd in september en oktober getroffen door twee krachtige tyfoons die de productie grondig verstoorden. Bovendien werden begin oktober de indirecte belastingen verhoogd. In de aanloop naar die verhoging hadden een consumenten en producenten hun aankopen en productie naar voor gebracht. Dat zorgde nadien voor een begrijpelijke terugval. Toch was de productiedaling in oktober veel forser dan verwacht.

Zoals ongeveer overal ter wereld leidt een zwakke groei al snel tot een roep om de economie te stimuleren. Dat is voor Japan niet anders. Volgende vraag is wie het voortouw gaat nemen: de centrale bank of de fiscale overheid. In Japan woedt al lang het debat of de BOJ nog iets kan doen om de economie te stimuleren. De beleidsrente is al lichtjes negatief en maatregelen van de BOJ om de neveneffecten van de extreme lage rente te bestrijden suggereren dat er op dat vlak niet veel ruimte meer is. Ook de aankopen van activa onder het kwantitatief monetair beleid hebben stillaan astronomische vormen aangenomen en het mechanisme lijdt overduidelijk onder de economische wet van de afnemende meeropbrengsten. De Bank of Japan is dan ook uiterst gereserveerd om het beleid verder te versoepelen en zo haar laatste monetaire kogel te verschieten. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat de voorbije maand de verwachtingen voor een nieuw fiscaal stimuleringsprogramma steeds verder werden opgetrokken. Aanvankelijk werd gesproken van een pakket van 5 000 mld yen (€ 42 mld), maar sommigen spreken al van een veelvoud van dit bedrag. Het feit dat de Japanse overheid al een schuld torst van meer dan 200% van het BBP is voorlopig geen topic in dit debat. Een substantieel fiscaal pakket zou ook de druk op de BoJ wegnemen om het monetair beleid alsnog te versoepelen.

In het recente verleden hadden Japanse data meestal nauwelijks impact op de yen. De prijsbeweging in de Japanse munt worden vooral bepaald door het risicosentiment. Dat gaat waarschijnlijk snel veranderen. Zoals in andere economische regio’s gaan we de Japanse rentes en zelfs de yen toch iets scherper in het oog houden wanneer het fiscaal beleid het leeuwendeel van de economische stimulering gaat overnemen. Volgens de ‘oude economische theorie’ konden de rente en de munt daardoor stijgen…..