Mission Impossible? Positieve IMF-missie roept België op tot meer actie

Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) evalueert elk jaar de economische toestand van alle leden tijdens een zogenaamde Article 4 mission. Deze maand lichtte een IMF-delegatie de Belgische economie door. Het voorlopig eindrapport van het IMF ziet er fundamenteel goed uit. Het IMF erkent een aantal positieve evoluties in de Belgische economie en in recente beleidsbeslissingen. Niettemin blijft de weg naar een hogere potentiële groei lang en vol valkuilen. Daarom roept het IMF op tot een structurele langetermijnaanpak van investeringen, fiscale hervormingen en houdbare openbare financiën. De complexe Belgische institutionele context maakt het echter weinig waarschijnlijk dat België de aanbevelingen succesvol zal doorvoeren.

Dank aan de wereld

Als kleine open economie kan België momenteel sterk profiteren van het wereldwijd economisch herstel. Het IMF verwacht dat de Belgische reële bbp-groei zal versnellen van 1,75% dit jaar naar bijna 2% in 2018. Die cijfers liggen iets hoger dan de huidige KBC-voorspellingen. Deze evolutie heeft een aantal positieve effecten. Vooral de sterke werkgelegenheidsgroei en het teruglopende begrotingstekort vallen op. Beide zijn een duidelijke verbetering ten opzichte van het recente verleden. Sterke werkgelegenheidsgroei leidt niet enkel tot een lagere werkloosheidsgraad, maar helpt ook om de vergrijzingskosten onder controle te houden doordat mensen langer blijven werken. Het lagere begrotingstekort is noodzakelijk om de houdbaarheid van de openbare financiën op langere termijn te garanderen.

Proficiat voor hervormingen

Het IMF spreekt uitdrukkelijk haar appreciatie uit voor een aantal recente hervormingen die, samen met de internationale conjunctuur, het economisch herstel in België ondersteunden. Het IMF looft de recente pensioenhervormingen, de indexsprong, de verlaagde belastingen op arbeid binnen de tax shift en de hervorming van de vennootschapsbelasting. Tegelijk formuleert het IMF enkele aanbevelingen voor onze fiscaliteit. Belastingen op arbeid moeten verder worden verlaagd, terwijl het fiscaal beleid groene investeringen en innovatie meer moet ondersteunen. In elk geval pleit het IMF ervoor om elke belastinghervorming budget-neutraal en groeigericht te maken.

Economische topprioriteiten

Ondanks alle optimisme benadrukt het IMF de noodzaak aan verdere hervormingen om een aantal hardnekkige problemen aan te pakken. De instelling schuift vier grote economische uitdagingen en bijhorende aanbevelingen naar voren. Allereerst moet de Belgische overheidsschuld verder worden verminderd. Met een schuldratio boven de 100% van het bbp blijft dit een topprioriteit. Maar het IMF pleit wel voor een geleidelijke aanpak van het begrotingstekort. Opvallend is dat het IMF geen melding maakt van de fundamentele risico’s die de hoge overheidsschuld met zich meebrengt. De weerbaarheid van de Belgische economie staat immers onder druk, in het bijzonder in tijden van economische recessie of een nieuwe crisis.

Ten tweede pleit het IMF, ondanks de budgettaire uitdaging, voor meer publieke investeringen. De publieke uitgaven zijn weliswaar hoog, maar de Belgische overheden investeren te weinig naar internationale maatstaven. Uiteraard hangt deze vaststelling samen met de toestand van de openbare financiën. De huidige schuldenlast verhindert structurele investeringen. Meer efficiëntie in de overheidsuitgaven kan een deel van het probleem oplossen, maar het IMF pleit voor verregaande hervormingen op alle overheidsniveaus. De huidige overheidsuitgaven moeten omlaag om België in staat te stellen de achterstand in publieke investeringen weg te werken, zonder bijkomende belastingen of meer schulden.

Ten derde stelt het IMF vast dat in de Belgische arbeidsmarkt een aantal problemen blijven aanslepen. Ondanks de hoogconjunctuur blijft de arbeidsmarkt kwetsbaar en gefragmenteerd. Kwetsbare groepen zoals niet-EU immigranten en laaggeschoolden zijn onvoldoende geïntegreerd in de arbeidsmarkt. Bovendien blijft een onevenwicht bestaan tussen de gevraagde profielen in vacatures en de beschikbare profielen op de arbeidsmarkt (de zogenaamde skill mismatch). En tot slot blijven ook de regionale verschillen bijzonder groot. Toch moet men durven erkennen dat heel wat maatregelen werden genomen om deze problemen aan te pakken, in het bijzonder de skill mismatch. Maar het is duidelijk dat deze problematiek een grote uitdaging blijft voor alle overheden en voor vele beleidsdomeinen. Ook de dalende werkloosheidsgraad in Wallonië en Brussel is hoopvol, maar in absolute termen blijft er nog een lange weg af te leggen om de regionale verschillen te verkleinen.

Tot slot besteedt het IMF veel aandacht aan de lage productiviteitsgroei in ons land. Dit is een algemeen probleem in de westerse economie, maar het probleem is duidelijk groter in België door een combinatie van factoren. Een gebrek aan concurrentie in een aantal dienstensectoren en (opnieuw) een gebrek aan overheidsinvesteringen zijn de belangrijkste oorzaken. Omdat de Belgische economie momenteel groeit aan het tempo van haar potentiële groei, is een hogere productiviteitsgroei essentieel om onze economie structureel aan een hoger tempo te laten groeien in de toekomst.

Kernboodschap

Wat is nu de kernboodschap uit de IMF-evaluatie? Fundamenteel roept het IMF de Belgische publieke sector op om meer spaarzaamheid aan de dag te leggen om ruimte te maken voor meer investeringen. Dit is een duidelijk en weinig verrassend recept. Uiteindelijk kregen de Zuid-Europese landen een gelijkaardige boodschap na de crisis. De huidige sterkte van de Belgische economie geeft ons land een voordeel om deze uitdagingen aan te pakken. Maar tegelijk houdt dit IMF-recept in dat de ganse publieke sector in ons land fundamenteel anders zal moeten werken. Besparen op de uitgaven vergt moeilijke keuzes en vele beleidsdomeinen zullen worden getroffen. Bijgevolg zal het heel moeilijk worden om de IMF-aanbevelingen uit te voeren. Het IMF erkent dit indirect door zijn oproep om geleidelijk de problemen aan te pakken, ondanks de huidige gunstige economische omstandigheden waarin snellere actie mogelijk zou moeten zijn. En dan houdt het IMF nog geen rekening met mogelijk internationale risico’s zoals brexit, Trump of geopolitieke conflicten. Een geleidelijk hervormingspad vereist een persistente langetermijnaanpak van uitgaven en investeringen. De recente discussies over het Belgisch energiebeleid geven aan dat het in ons land uiterst moeilijk is om een nationale consensus over grote thema’s te bereiken. Daarom lijkt het waarschijnlijk dat het IMF deze boodschap de volgende jaren nog een aantal keer zal herhalen.

Disclaimer:

Alle meningen in deze KBC Economische Opinies vertegenwoordigen de persoonlijke mening van de auteur(s). Noch de mate waarin de voorgestelde scenario’s, risico’s en prognoses de marktverwachtingen weerspiegelen, noch de mate waarin zij in de realiteit zullen tot uiting komen, kunnen worden gewaarborgd. De gegevens in deze publicatie zijn algemeen en louter informatief. Ze mogen niet worden beschouwd als beleggingsadvies. Duurzaamheid maakt deel uit van de algemene bedrijfsstrategie van KBC Groep NV (zie https://www.kbc.com/nl/duurzaam-ondernemen.html). We houden rekening met deze strategie bij de keuze van de onderwerpen voor onze publicaties, maar een grondige analyse van de economische en financiële ontwikkelingen vereist het bespreken van een bredere waaier aan onderwerpen. Deze publicatie valt niet onder de noemer ‘onderzoek op beleggingsgebied’ zoals bedoeld in de wet- en regelgeving over de markten voor financiële instrumenten. Elke overdracht, verspreiding of reproductie, ongeacht de vorm of de middelen, van de informatie is verboden zonder de uitdrukkelijke, voorafgaande en schriftelijke toestemming van KBC Groep NV. KBC kan niet aansprakelijk worden gesteld voor de juistheid of de volledigheid ervan.

Gerelateerde artikels

Hervorm het internationale systeem van deviezenreserves om een valutaoorlog te voorkomen

Hervorm het internationale systeem van deviezenreserves om een valutaoorlog te voorkomen

Twaalf opinies voor onder de kerstboom

Twaalf opinies voor onder de kerstboom

Economische Vooruitzichten november 2020

Economische Vooruitzichten november 2020

België hinkt achterop inzake duurzaamheid tegenover de buurlanden

België hinkt achterop inzake duurzaamheid tegenover de buurlanden