Italiaanse politieke carrousel stopt waar ze startte

Begin vorige week startte het complexe proces ter verkiezing van een nieuwe Italiaanse president. De leden van de beide kamers en regionale vertegenwoordigers, samen  1009 kiesgerechtigden, zouden in een reeks geheime stemmingsrondes beslissen over de opvolging van de 80-jarige president Mattarella. Zijn ambtstermijn van 7 jaar zat erop en hij had een andere persoonlijke agenda. Premier Draghi, zelf hoofd van een coalitie van ‘nationale eenheid’ met de meeste belangrijke centrumlinkse en centrumrechts partijen, maar ook de Lega en de Vijfsterrenbeweging,  had zich aangeboden om de in theorie vooral ceremoniële functie op te nemen, al speelt de president wel nog een belangrijke rol bij het op de been brengen van een nieuwe regering en de ontbinding van het parlement. De regering ‘van nationale eenheid’ was echter verre van eensgezind. Gedurende het proces bleek alvast dat de politieke agenda van de verschillende fracties binnen de regering niet tot een consensus kon komen om Draghi het presidentschap te laten opnemen. Uiteindelijk werd Mattarella gevraagd om zijn persoonlijke agenda opzij te schuiven. In de achtste ronde kreeg bij als ‘by default’ kandidaat een overweldigende meerderheid van 759 van de 1009 stemmen.

Velen binnen maar zeker ook buiten Italië zijn oplucht dat dit instabiel proces uiteindelijk tot een relatief stabiele uitkomst leidde. De tandem Mattarella/Draghi wordt zeker op korte termijn gezien als een bron van continuïteit. Het risico op interne twisten in de regering (bijvoorbeeld over een nieuwe premier) die eventueel konden leiden tot vervroegde verkiezingen/politieke chaos is voorlopig afgewend. Nieuwe Italiaanse parlementsverkiezingen moeten ten laatste plaatshebben in mei 2023. Tot dan kan Draghi ‘samen met zijn coalitie van nationale eenheid’ zijn hervormingsbeleid verder op de rails zetten. Die hervormingen zijn nodig opdat Italië aanspraak kan maken op €200 mld financiering van het Europese herstelfonds. De ontwikkelingen de voorbije week toonden wel aan dat de politieke stabiliteit in Italië in belangrijke mate schatplichtig is aan de tandem Draghi/Mattarella en dat de barsten in de coalitie groter worden. Dat zal waarschijnlijk niet verbeteren naarmate de verkiezingsdatum van volgend jaar nadert. Op korte termijn zullen de markten waarschijnlijk wel tevreden zijn dat onmiddellijke politieke chaos vermeden is. Oplopende Italiaanse kredietpremies omwille van binnenlands politiek risico zijn misschien niet direct aan de orde. De brede opwaartse rentetrend is in principe natuurlijk ook geen steun voor de obligaties van landen met een iets minder sterk kredietprofiel.