c warning
Er liep iets mis. De pagina is tijdelijk onbeschikbaar.

Onzekerheid is de grootste zekerheid

De economische vooruitzichten werden de voorbije jaren gekenmerkt door meer onzekerheid en risico’s dan we in het verleden gewoon waren. Of het nu gaat over de wereldhandel, de brexit, Hongkong, of meer structurele veranderingen zoals ontwrichtende nieuwe technologieën, de vergrijzing of klimaatverandering, het zijn turbulente tijden en er is een gebrek aan zekerheid. De spanningen tussen de VS en Iran en de uitbraak van het coronavirus aan het begin van dit jaar doen vermoeden dat er niet snel verandering zal komen in deze situatie.

Onzekerheid troef

Gevoelens van onzekerheid zijn zo oud als de mensheid. Toch zorgen de ongekende onzekerheidsniveaus van de afgelopen jaren voor een toegenomen ongerustheid. Toch kunnen we ons afvragen of er inderdaad sprake is van een echte piek. In de praktijk is het niet eenvoudig om de mate van onzekerheid objectief te meten. Vaak moeten we ons baseren op indicatoren die het gebruik meten van bepaalde woorden verwijzend onzekerheid. De figuur onderaan toont het verloop van drie onzekerheidsindicatoren met een wereldwijde focus.

Ten eerste is er de Economic Policy Uncertainty Index, ontwikkeld door drie Amerikaanse economen (S. Baker, N. Bloom en S. Davis). Deze telt het aantal krantenartikels waarin woorden over economische en politieke onzekerheid voorkomen. Bovendien meet de index de mate waarin meningen en voorspellingen van analisten van elkaar afwijken: hoe meer onenigheid, hoe hoger de index. Deze index zweeft momenteel rond zijn hoogste niveau sinds de invoering in 1997. De heersende beleidsonzekerheid wordt onder meer in verband gebracht met het monetaire beleid, de toegenomen regulering, het gestegen protectionisme en de uitdagingen rond nieuwe technologieën, de vergrijzing en de klimaatverandering.

Ten tweede telt de Geopolitical Risk Index, opgesteld door de Amerikaanse Fed Board, het aantal keer dat woorden over geopolitieke spanningen in toonaangevende nationale en internationale kranten voorkomen. De index steeg tijdens de Golfoorlog, na 9/11, tijdens de Amerikaanse invasie in Irak in 2003, tijdens de Russisch-Oekraïense crisis in 2014 en na de terroristische aanslagen in Parijs. Meer recentelijk zorgde het presidentschap van Trump voor een verhoogd geopolitiek risico, onder meer omwille van de handelsspanningen onder zijn bewind. Ook andere factoren, zoals de onzekerheid rond brexit, zorgen voor een toename van de geopolitieke risico’s.

Ten slotte is de Trade Uncertainty Index van het IMF, een maatstaf van de onzekerheid rond internationale handel. De index is gebaseerd op het aantal keer dat het woord onzekerheid wordt genoemd in de landenrapporten van de Economist Intelligence Unit in combinatie met woorden die betrekking hebben op handel. De index laat zien dat de handelsonzekerheid het afgelopen jaar sterk is toegenomen, vooral door de escalatie van de Chinees-Amerikaanse handelsoorlog.
Momenteel staan vrijwel alle onzekerheidsindicatoren op een hoog niveau. Een belangrijke kanttekening is dat de historiek van de gegevens beperkt is. In het verleden waren er waarschijnlijk periodes waarin de onzekerheid nog groter was (bijvoorbeeld tijdens de wereldoorlogen of de oliecrises in de jaren 70). Toch zijn de afgelopen twee decennia het meest relevant om de huidige onzekerheidsniveaus mee te vergelijken.

 

Vijand van de conjunctuurcyclus

De geschiedenis leert dat toenemende onzekerheid vaak een negatief effect heeft op de economische groei. Dit was het afgelopen jaar ook het geval. Indicatoren die het bedrijfsvertrouwen meten daalden wereldwijd, wat voor een groot deel te wijten was aan handelsgeschillen en politieke onzekerheden. Te midden van de hoge onzekerheid zijn er regelmatig pieken geweest in de risicoaversie op de financiële markten, waardoor veel geld stroomde naar zogenaamde veilige havens (bijvoorbeeld obligaties) en de langetermijnrentes zijn gedaald. Het stimulerend beleid van de centrale banken versterkte die trend nog.

2020 zal niet (veel) beterschap brengen. De brexitonderhandelingen tussen de EU en het VK zullen moeizaam verlopen en handelsprotectionisme zal, ondanks de pauze in het conflict tussen de VS en China, aanwezig blijven. Samen met de voortdurende geopolitieke onzekerheid en de onvoorspelbare beleidsvorming die de nieuwe norm wordt, betekent dit dat onzekerheid de economie blijft beheersen.

Andere trends