Langetermijnfocus in Belgisch relancebeleid nodig

Economische Opinie

Het coronavirus treft de Belgische economie ongemeen hard met ongetwijfeld ook heel wat negatieve langdurige gevolgen. Naast de vele kortetermijnmaatregelen, die hun nut bewijzen en ook helpen om stucturele schade te vermijden, moet de overheid nu ook relancemaatregelen nemen die focussen op de wat langere termijn. De bedoeling is om de Belgische economie terug op een hoger groeipad te brengen. De overheid dient vooral in te zetten op het versneld doorvoeren van sociaaleconomische hervormingen die ook zonder crisis noodzakelijk waren. Daarbij moet prioriteit worden gegeven aan maatregelen die de aanbodzijde en het concurrentievermogen van de economie versterken.

Nasleepeffecten van Covid-19

Net zoals de meeste landen wereldwijd treft Covid-19 ook de Belgische economie momenteel zeer zwaar. De kans is groot dat de crisis ook meer langdurige gevolgen zal hebben. Dan kan ten eerste gebeuren wanneer het virus de kop op blijft steken tot een vaccin beschikbaar komt. In dat geval zullen lockdown-maatregelen (meermaals) terug moeten worden ingevoerd en dreigt een economisch herstel uit te blijven. In zo’n scenario, waaraan wij momenteel een waarschijnlijkheid van 40% toekennen, zal de groei van de Belgische economie ook nog in 2021 negatief blijven. 

Ten tweede kan Covid-19 ook structureel ingrijpen in onze manier van leven, consumeren, werken en produceren. Een voorbeeld dat vaak wordt aangehaald, is dat de crisis een boost kan betekenen voor de online-economie, met meer thuiswerk en online-vergaderen, online-onderwijs, e-commerce,... Ook zullen nieuwe economische initiatieven ontstaan uit de crisis. Een en ander kan positieve effecten voor onze economie inhouden. Toch dreigen de meeste structurele effecten in eerste instantie eerder negatief te zijn. Zo zal de anderhalvemetereconomie druk zetten op de arbeidsproductiviteit doordat veel banen moeilijker kunnen worden uitgevoerd, al zullen er op dit vlak grote verschillen zijn tussen sectoren. Het internationale economische klimaat zal bovendien wellicht nog een tijdlang ongunstig blijven. Een kleine open economie als België wordt daardoor relatief meer getroffen. 

Verder kan de coronacrisis ook de potentiële groei van de Belgische economie aantasten. Dat kan doordat bedrijven verdwijnen en de werkloosheid langdurig hoger komt te liggen. Het groeipotentieel wordt mogelijk ook ingeperkt doordat bedrijven minder zullen investeren als gevolg van een verhoogde onzekerheid en risicoaversie, of doordat de overheid meer op de centen zal letten. Ten slotte, maar niet minder belangrijk, dreigt de crisis ook te leiden tot een structureel hogere armoede en ongelijkheid. Uit de literatuur blijkt dat ook die de economische groei kunnen hinderen.

Het blijvend goed functioneren van onze economie is uitermate belangrijk om ook in de toekomst crisissen als de huidige het hoofd te kunnen bieden. Het vormt immers de basis voor een goed werkende sociale zekerheid en de garantie voor een zo ruim mogelijk verspreide welvaart onder de bevolking. We moeten dus goed opletten dat Covid-19 de economie niet doodknijpt. Dat kan door naast de uiteraard belangrijke focus op gezondheidsaspecten, ook de sociaaleconomische gevolgen van Covid-19 voldoende in de weegschaal te leggen. Om een economisch bloedbad te vermijden, zal bij een eventueel terug opveren van het aantal virusbesmettingen een nieuwe volledige lockdown moeten worden vermeden. Dat kan door bij een nieuwe virusgolf slim en gericht te werk te gaan, en extreem te focussen op tracing en testing.

Hervormingen gericht op groeipotentieel

Naast de vele kortetermijnmaatregelen, die hun nut bewijzen, komt er stilaan ook meer nood aan een sterk relancebeleid. Binnen het kader van de exit-strategie kunnen Keynesiaanse maatregelen worden overwogen die de vraag in zeer zwaar getroffen sectoren (zoals de horeca) op korte termijn ondersteunen, bijvoorbeeld door een gerichte btw-verlaging. Daaarnaast moet zo’n beleid focussen op een versteviging van de fundamenten van onze economie op de langere termijn. Dat impliceert het versneld doorvoeren van sociaaleconomische hervormingen die sowieso al nodig waren en dat nu nog meer zijn. 

Hervormingen zijn broodnodig om de mogelijke negatieve gevolgen van Covid-19 op het groeipotentieel van de Belgische economie in te perken. De potentiële groei is de voorbije decennia trendmatig gekrompen en dreigt nu door de crisis volledig stil te vallen (zie figuur 1). De vereiste hervormingen zijn de voorbije jaren uitgebreid door de Nationale Bank (NBB)en internationale instellingen beschreven, maar onvoldoende aangepakt. Ze komen grotendeels neer op het meer flexibel, efficiënt en weerbaar maken van onze economie. Concreet gaat het bijvoorbeeld om het versoepelen van de starre wetgeving inzake arbeids- en productmarkten, het vergroten van de arbeidsmobiliteit, het beter benutten van digitale technologie en de kwalitatieve verbetering van het arbeidsaanbod. Dat de hervormingsnood hoog en veelzijdig is, blijkt onder meer uit het jaarlijkse Competitiveness Report van het Wereld Economisch Forum (WEF) dat een veelheid van structurele aspecten in kaart brengt. De plaats die België inneemt in de landenrangschikking gaat er sinds 2011 stelselmatig op achteruit en ligt nu ruim achter die van onze belangrijkste buurlanden. Uit het WEF-rapport blijkt dat we vooral op het vlak van de werking van de arbeids- en productmarkten, de adoptie van ICT en de realisaties inzake innovatie en ondernemerschap nog achterop hinken.

Specifieke aandacht blijft nodig voor de concurrentiepositie van de Belgische economie. Doordat Covid-19 een wereldwijde crisis betreft, zal onze uitvoer erg zwaar worden getroffen. Dat maakt het des te noodzakelijker om ervoor te zorgen dat we de in de voorbije jaren versterkte concurrentiekracht niet opnieuw prijsgeven. De crisis zal allicht in de meeste landen druk zetten op de lonen. We moeten dus opletten dat onze loonontwikkeling niet terug uit de pas gaat lopen. Dat impliceert onder meer dat we onze inflatie niet, zoals in het recente verleden regelmatig het geval was, structureel laten uitstijgen boven die elders in Europa. In combinatie met de automatische loonindexering zou dat zich immers kunnen vertalen in relatief hogere loonstijging.

Ook blijft het opletten met nieuwe lastenverhogingen. Ook die kunnen de concurrentiekracht, en meer algemeen de zin voor economisch initiatief, aantasten. Dat de overheidsbegroting op korte termijn verslechtert, hoeft geen probleem te zijn als dat ook gepaard gaat met verdere efficiëntiewinsten bij de overheid en de vrijmaking van middelen die worden ingezet voor investeringen die het groeipotentieel van de Belgische economie helpen ondersteunen. Een hogere groei zal uiteindelijk op zijn beurt ook de publieke financiën ten goede komen. Uiteraard dient er in deze moeilijke tijden ook voldoende aandacht te zijn voor de sociaal zwakkeren, maar ook die aandacht zal sterker kunnen zijn als we een economische kerkhof weten te vermijden.

Disclaimer:

Alle meningen in deze KBC Economische Opinies vertegenwoordigen de persoonlijke mening van de auteur(s). Noch de mate waarin de voorgestelde scenario’s, risico’s en prognoses de marktverwachtingen weerspiegelen, noch de mate waarin zij in de realiteit zullen tot uiting komen, kunnen worden gewaarborgd. De gegevens in deze publicatie zijn algemeen en louter informatief. Ze mogen niet worden beschouwd als beleggingsadvies. Duurzaamheid maakt deel uit van de algemene bedrijfsstrategie van KBC Groep NV (zie https://www.kbc.com/nl/duurzaam-ondernemen.html). We houden rekening met deze strategie bij de keuze van de onderwerpen voor onze publicaties, maar een grondige analyse van de economische en financiële ontwikkelingen vereist het bespreken van een bredere waaier aan onderwerpen. Deze publicatie valt niet onder de noemer ‘onderzoek op beleggingsgebied’ zoals bedoeld in de wet- en regelgeving over de markten voor financiële instrumenten. Elke overdracht, verspreiding of reproductie, ongeacht de vorm of de middelen, van de informatie is verboden zonder de uitdrukkelijke, voorafgaande en schriftelijke toestemming van KBC Groep NV. KBC kan niet aansprakelijk worden gesteld voor de juistheid of de volledigheid ervan.

Gerelateerde publicaties

Monetaire gevolgen van fiscale stimulus

Monetaire gevolgen van fiscale stimulus

CNB-voorzitter Michl: een man met een visie

CNB-voorzitter Michl: een man met een visie

Powell negeert Trump (voorlopig)

Powell negeert Trump (voorlopig)

Een Duitse Schuldenwende

Een Duitse Schuldenwende