Verkoop van warmtepompen zakt voor het eerst in 10 jaar in EU

De verkoop van warmtepompen in Europa is in 2023 voor het eerst in meer dan 10 jaar gedaald. De totale verkoop daalde met 5% in de 14 landen waarvoor gegevens beschikbaar zijn, tegen een trend van versnelde groei in die zijn hoogtepunt bereikte in 2022 toen de invasie van Rusland in Oekraïne de gasprijzen de hoogte injoeg. De duidelijke vertraging zet fabrikanten ertoe aan banen te schrappen. Volgens de European Heat Pump Association (EHPA) zijn er de afgelopen maanden al 3.000 werknemers ontslagen. 

Warmtepompen worden op de markt gebracht als een energievriendelijke en dus duurzame manier om een huis of kantoor te verwarmen. Terwijl klassieke verwarmingssystemen volledig op fossiele brandstoffen of elektriciteit werken, zal een warmtepomp slechts gedeeltelijk elektriciteit gebruiken. 60% tot 80% van de benodigde energie wordt uit de omgeving gehaald. Omdat de meeste warmte wordt overgedragen in plaats van opgewekt, zijn warmtepompen veel efficiënter dan conventionele verwarmingstechnologieën zoals boilers of elektrische kachels. Daarom stonden warmtepompen centraal in het REPowerEU-plan en Europa's uiteindelijke doel om in 2050 koolstofneutraal te zijn. Tenminste tot eind 2023. 

De dalende verkoop komt doordat het EU-actieplan voor warmtepompen, dat begin 2024 zou worden gepubliceerd om de sector te ondersteunen, door de Europese Commissie is uitgesteld tot 'een nader te bepalen tijdstip'. In de tussentijd zorgen hoge rentetarieven en veranderend nationaal beleid voor onrust bij investeerders en consumenten. Regeringen startten in 2022 met steunmaatregelen voor mensen die in warmtepompen investeren na de energiecrisis die werd veroorzaakt door de inval van Rusland in Oekraïne. Tegen 2023 was een groot deel van die steun ingeperkt of helemaal afgeschaft. Dit was bijvoorbeeld het geval in Italië, waar de verkoop het sterkst daalde tussen 2022 en 2023 (met meer dan -40%).

De verkoopdaling brengt ook de Europese klimaatdoelstellingen in gevaar. De Europese Commissie had aanvankelijk als doel om tegen het einde van het decennium meer dan 60 miljoen warmtepompen geïnstalleerd te hebben in alle lidstaten. Met het huidige tempo - minder dan 3 miljoen per jaar - zullen ze dit doel met minstens 15 miljoen niet halen. Europa heeft dus een versnellende trend nodig, geen krimpende. 

Energiebelastingen en -heffingen moeten worden aangepakt om de elektriciteitsprijs voor eindgebruikers te verlagen. In 2022 waren de gasprijzen bijzonder hoog, waardoor elektrische warmtepompen een financieel aantrekkelijkere investering werden. Nu de prijs van verwarmingsgas daalt en elektriciteitsprijzen vaak worden belast, zijn elektriciteitsprijzen soms wel vier keer zo hoog als gas. Een warmtepomp die al gauw een paar duizend euro kost, is daarom in veel gevallen geen haalbare optie meer. 

Bedrijven zoals Nibe, Vaillant, Daikin en Saunier Duval voelden de directe gevolgen van de vertraging in hun cijfers en werden gedwongen om de productie terug te schroeven en de kosten te verlagen, wat resulteerde in ontslagen. CEO's bundelen hun krachten en luiden de noodklok, waarbij ze de Europese Commissie vragen om meer inspanningen te leveren. Wat de sector nodig heeft, is een stabiel beleidsklimaat en een hervorming van de elektriciteitsbelasting om investeren in een warmtepomp aantrekkelijk te maken voor de eindgebruiker. 

Los daarvan zijn de lange termijn groeivoorspellingen op wereldniveau wel nog intact, zoals blijft uit onderstaande schattingen. Wordt vervolgd, zoals bijna alles tegenwoordig.