Brussel slaat terug: 50% importtarief op staal uit China en VS
Uit het departement: “Correcte reactie of fout signaal?"
In een gedurfde stap om haar omstreden staalindustrie te beschermen, heeft de Europese Unie deze week ingrijpende nieuwe handelsmaatregelen aangekondigd, waarbij de invoertarieven op staal uit China en de VS worden verdubbeld tot 50% en de invoerquota worden verlaagd met 50%. Het besluit van EU-commissaris voor Industrie Séjourné markeert een aanzienlijke escalatie in de inspanningen van het blok om oneerlijke handelspraktijken te bestrijden en zijn strategische industriële basis nieuw leven in te blazen.
Van 25% naar 50%
De nieuwe regeling vervangt het huidige vrijwaringsmechanisme, waarbij een tarief van 25% werd opgelegd op de invoer van staal boven de vastgestelde quota. Volgens het herziene kader zal elke staalinvoer boven de verlaagde quotadrempels nu worden geconfronteerd met een heffing van 50% - een weerspiegeling van de protectionistische houding van de VS onder voormalig president Donald Trump.
Séjourné verdedigde de stap als essentieel voor het behoud van de industriële soevereiniteit van Europa. "Wij zijn niet langer de enigen die principes opleggen die anderen negeren", zei hij, verwijzend naar de eerdere terughoudendheid van de EU om wraak te nemen op buitenlandse tarieven. "Dit gaat over het verdedigen van onze banen, onze industrie en onze klimaatdoelstellingen."
De maatregelen komen te midden van toenemende bezorgdheid over de overcapaciteit van Chinees staal en beschuldigingen van greenwashing, waarbij staal dat met vervuilende energiebronnen is geproduceerd, ten onrechte als duurzaam op de markt wordt gebracht. De EU heeft zich ook gericht op de VS, die ondanks recente handelsbesprekingen nog steeds 50% tarieven oplegt aan de Europese staalexport.
Het actieplan van de Europese Commissie, dat nog moet worden goedgekeurd door het Europees Parlement en de lidstaten, maakt deel uit van een bredere strategie om het continent te herindustrialiseren, de defensiecapaciteiten te versterken en ervoor te zorgen dat kritieke materialen zoals staal in eigen land worden geproduceerd. Sinds 2015 heeft de staalsector in de EU 270.000 banen verloren, ongeveer een vijfde van de productiecapaciteit.
Europa trekt eindelijk een gelijk speelveld
Het nieuwe plan van de Europese Commissie voor de invoer van staal is een potentiële doorbraak voor Europese staal- en roestvrij staalproducenten, vooral omdat het eindelijk een gelijk speelveld creëert in een markt die lang is verstoord door goedkope, hoge emissie-importen. Europese bedrijven opereren onder enkele van 's werelds strengste milieu- en industriële voorschriften en investeren zwaar in schone technologieën, emissiereductie en traceerbaarheid.
Tot nu toe moesten ze concurreren met buitenlandse producenten – vooral uit China – die dergelijke normen vaak omzeilen en de EU-markt overspoelen met te laag geprijsd staal. Door de invoerquota te halveren en de tarieven op overtollige hoeveelheden te verhogen tot 50%, corrigeert de EU deze onevenwichtigheid.
Dit beschermt niet alleen binnenlandse banen en productiecapaciteit, maar beloont ook bedrijven die zich hebben gecommitteerd aan duurzame staalproductie, waardoor groene investeringen economisch levensvatbaarder en strategisch relevant worden. Door de milieu- en sociale kosten van geïmporteerd staal te internaliseren, beschermt de EU niet alleen haar binnenlandse industrie, maar stimuleert ze ook de wereldwijde verschuiving naar schonere productie. De tarieven, hoewel controversieel, kunnen uiteindelijk de groene transitie versnellen, waardoor de Europese staalsector van een klimaataansprakelijkheid een klimaatleider wordt.
Waarom is het deze keer anders?
Handelsbescherming zal een belangrijk keerpunt zijn voor de Europese staalindustrie. De invoer maakt momenteel ongeveer 27% van de EU-markt uit, waarbij gewalste platte producten, met name warmgewalste koolstofrollen (HRC), koudgewalste rollen (CRC) en gegalvaniseerd staal (HDG), de dupe worden. Deze segmenten hebben het afgelopen decennium aanzienlijk terrein verloren, waarbij de binnenlandse verkoop van flatrolls met 14% daalde en de export met 40%, terwijl de invoer met bijna 90% steeg.
Het plan van de Europese Commissie om de invoerquota te halveren en de tarieven buiten de quota te verhogen tot 50% zou deze trend kunnen keren. Experts zijn van mening dat dit de invoer van koolstofhoudende platgewalste platen met maximaal 8,5 miljoen ton zou kunnen verminderen, waardoor de binnenlandse verkoop met 10-14% zou kunnen toenemen. Roestvrij staal wordt minder beïnvloed door het volume, maar de prijsdruk blijft groot, vooral vanuit Taiwan en Turkije, dus zelfs een bescheiden daling van de invoer zou de marges kunnen verhogen.
Cruciaal is dat de nieuwe tariefstructuur veel effectiever zal zijn. Voorheen betaalden importeurs zelden het volledige tarief van 25% vanwege pro-ratatoepassing. Een algemeen tarief van 50% zal een sterker afschrikmiddel zijn. De uiteindelijke impact zal echter afhangen van technische details zoals landplafonds, ongebruikte quota-roll-overs en regels voor Oekraïens en Russisch staal. Als dit regime effectief wordt geïmplementeerd, kan het marktaandeel structureel worden teruggebracht naar Europese producenten, vooral degenen die investeren in koolstofarme, conforme productie.
Wat zijn de risico's?
Uitvoeringsrisico is de grootste onzekerheid, waarbij timing als cruciaal wordt beschouwd. Als de handhaving vertraging oploopt, kunnen importeurs volgens de huidige regels staal opslaan, waardoor de impact wordt verzwakt. Daarom dringen fabrieken erop aan dat de nieuwe maatregelen samen met CBAM in januari van kracht worden - zes maanden voordat de huidige waarborgen aflopen. Met een beperkte tijd voor goedkeuring door de EU kan de implementatie echter worden verschoven naar april.
Hoewel het onwaarschijnlijk is dat de Commissie de WTO-naleving zal opgeven, moet zij een evenwicht vinden tussen de druk van de VS en het vermijden van vergeldingsmaatregelen op handelsgebied, waardoor een volledig agressieve aanpak onwaarschijnlijk wordt. Vernietiging van de vraag is geen groot probleem - de vraag naar staal bleef stabiel, zelfs toen de prijzen in 2021-22 meer dan € 1.000/ton bedroegen. In tegenstelling tot de Amerikaanse Section 232-tarieven is het quotasysteem van de EU voorspelbaarder en zal het herstel waarschijnlijk minder verstoren.
Dat gezegd hebbende, valt de effectiviteit van belangrijke bepalingen, zoals "smelt-en-giet"-regels en het verlengen van quota, nog te bezien. Toch zal de extra complexiteit waarschijnlijk in het voordeel zijn van binnenlandse producenten en het leven van importeurs in 2026 aanzienlijk moeilijker maken.
De visie van KBC Asset Management
Het WeShape-fonds heeft posities in verschillende toonaangevende Europese staal- en RVS-producenten, waaronder Aperam, SSAB en Acerinox. Deze bedrijven zijn bijzonder goed gepositioneerd om te profiteren van de hardere houding van de Europese Commissie ten aanzien van de invoer van staal. Jarenlang hebben ze te maken gehad met oneerlijke concurrentie van – meestal – Aziatische producenten, die niet hoefden te voldoen aan de strenge Europese duurzaamheidsnormen en dus geen substantiële investeringen hoefden te doen om hun activiteiten koolstofvrij te maken. De nieuw aangekondigde importquota en hogere tarieven zijn een keerpunt - ze maken het speelveld gelijk. Dit zou moeten leiden tot hogere binnenlandse verkoopvolumes en een verbeterd prijszettingsvermogen, wat uiteindelijk zou moeten leiden tot sterkere marges en winstgroei in onze holdings.