Conflict in de Rode Zee

Schepen en containerschepen die de Rode Zee doorkruisen, hebben de afgelopen weken te maken gehad met aanvallen van in Jemen gevestigde Houthi's, als vergelding voor de oorlog in Gaza. Verschillende containerrederijen, waaronder het Deense Maersk en het Duitse Hapag-Lloyd, besloten de regio te mijden en hun schepen een andere route te laten nemen langs Kaap de Goede Hoop, die vaak 8 tot 20 dagen extra duurt.

Het VK en de VS hebben al militaire actie ondernomen om de vrije handelsstroom te waarborgen en de rust in de regio te herstellen, maar tot nu toe zonder het gewenste effect. Europa plant ondertussen ook een gezamenlijke militaire missie om zijn containerschepen te beschermen.

Het belang van de Rode Zee voor de wereldhandel kan nauwelijks worden overschat. Ongeveer 12% tot 15% van de wereldhandel passeert via het Suezkanaal of ongeveer 20.000 schepen per jaar. Bijna een derde van alle verscheepte containers vaart over de Rode Zee, en deze scheepvaartroute is ook cruciaal voor olie- en gastransporten naar het Westen.

Experts schatten dat de huidige wereldwijde zeevrachtcapaciteit met -9% is gedaald (vergeleken met -12% tijdens de pandemie). Krappere capaciteit, hogere risico's en langere vaartijden hebben de zeevrachttarieven dit jaar al opgedreven (met name tussen Azië en Europa), en ook de verzekeringskosten zijn sterk gestegen.

De impact van verstoorde zeevracht op de wereldeconomie is duidelijk negatief. Nu de meeste schepen die normaal het Suezkanaal moeten passeren nu een langere reis rond Kaap de Goede Hoop moeten maken, dreigen de toeleveringsketens opnieuw drastisch te worden verstoord – dit doet ons denken aan de Covid-jaren en de 6-daagse blokkade van het Suezkanaal in 2021 – met langere levertijden en tekorten aan cruciale onderdelen tot gevolg.

CEO van containerrederij Maersk waarschuwde al voor congestie in strategische havens en onvoldoende opslagcapaciteit, en vroeg klanten om hun producten zo snel mogelijk op te halen. Bovendien leiden hogere vrachttarieven tot hogere transportkosten, die op hun beurt de winst kunnen aantasten en de inflatoire daling (tot op zekere hoogte) kunnen belemmeren.

Voor de transportsector - en met name voor exploitanten van vrachtschepen - is de impact op dit moment moeilijk in te schatten en veel zal afhangen van de duur van het conflict. Als er in de komende weken een oplossing wordt gevonden, zal de positieve impact op de resultaten verwaarloosbaar zijn, aangezien de meeste zendingen weken of maanden van tevoren worden geboekt. De tijd tussen boeking en afvaart is dan ook in de meeste gevallen lang.

Er zal echter een eerste positief effect zijn op de cashflow van vrachtschepen en zeevervoerders, aangezien bedrijven toestemming hebben gekregen van de FMC (Federal Maritime Commission) om hogere vrachttarieven rechtstreeks door te berekenen aan hun klanten (normaal gesproken zijn ze onderworpen aan een opzegtermijn van 30 dagen).

Als het conflict lang aansleept, kan dit positief zijn voor zeevervoerders, aangezien de meeste contracten in de eerste helft van het jaar worden onderhandeld en zij dus betere tariefvoorwaarden kunnen bedingen.

De situatie rond de Rode Zee wordt nauwlettend in de gaten gehouden, maar op dit moment zien we nog geen dwingende reden om de blootstelling aan oceaanverkeer te vergroten.

In feite staat de sector voor enorme uitdagingen die de komende twee jaar op de bedrijfswinsten zullen wegen. Containerrederijen zijn gaan winkelen met de enorme winsten die ze tijdens de Covid-pandemie hebben gemaakt.

Veel van deze nieuwe schepen arriveerden in 2023, op een moment dat de wereldeconomie vertraagde en de vraag naar zeetransport sterk daalde. De overcapaciteit leidde tot een plotselinge ineenstorting van de vrachttarieven en bijgevolg tot winsten voor rederijen.

Eind vorig jaar moesten de meesten van hen erkennen dat deze problemen niet snel zullen verdwijnen. Als het dus een kortstondig conflict blijkt te zijn, zal de tijdelijke positieve impact op de cashflow niet voldoende zijn om de structurele problemen waarmee de sector wordt geconfronteerd, te compenseren.