Uitdagingen voor Turkse Lira en economie

De Turkse Lira speelde zich in 2021 opnieuw in de kijker. Na een bewogen eindejaar verloor de munt uiteindelijk maar liefst 44% van de waarde ten opzichte van de Amerikaanse dollar en stortte de economie van het land in een nieuwe valutacrisis. De scherpe uitverkoop van de lira werd veroorzaakt door een uitgesproken versoepelingscyclus van de centrale bank tegen de achtergrond van een verhoogde inflatiedruk en toenemende bezorgdheid over de geloofwaardigheid.

Tijdens haar beleidsvergadering van december verlaagde de Turkse centrale bank (TCMB) het belangrijkste rentetarief met nog eens 100 basispunten tot 14%. Dat komt neer op een forse daling van in totaal 500 basispunten in minder dan drie maanden tijd. De toenemende kloof tussen de economische fundamenten en de monetaire beleidsmaatregelen is het gevolg van de sterke politieke druk van president Erdogan, die bekend staat om zijn voorkeur voor lage rentetarieven. De economen van KBC beschouwen het gebrek aan onafhankelijkheid en de erosie van de geloofwaardigheid van de TCMB om de inflatie onder controle te houden als de hoofdoorzaak van de huidige economische problemen van Turkije.

De inflatie is daarbij ondertussen opgelopen tot 36%. Gegeven de snelle doorrekening van de waardevermindering van de lira in de prijzen (geraamd op ongeveer 30%) en de geplande verhoging van het minimumloon met 50% in 2022 (meer dan 40% van alle werknemers in Turkije verdient het minimumloon), verwacht KBC dat de inflatie op jaarbasis in de eerste helft van 2022 zal oplopen tot 45-50% (ervan uitgaande dat de TCMB zijn beleid niet terugdraait). Daarnaast ziet KBC een opmerkelijk risico dat voortvloeit uit een snellere dollarisering van de lokale bevolking (die de Amerikaanse boven de lokale munt zou kiezen). Die kan de financiële stabiliteit in gevaar brengen en in het ergste geval leiden tot een verlies van vertrouwen in de Turkse banksector.

De Turkse regering heeft een mix van regelgevende en administratieve maatregelen genomen, die er grotendeels op gericht zijn de munt te stabiliseren. In december kondigde de regering het nieuwe depositosysteem aan, waarbij depositohouders (door de schatkist) zullen worden gecompenseerd voor elke depreciatie die verder gaat dan de rente op lira-deposito's. Na de aankondiging, en geholpen door de deviezeninterventies van de centrale bank, heeft de lira een deel van haar verliezen goedgemaakt. De handel echter blijft uiterst volatiel omdat de valutamarkt de effectiviteit van de nieuwe aan-deviezen-gekoppelde depositoregeling blijft heroverwegen.

Volgens KBC kan het depositosysteem, gekoppeld aan de wisselkoersen, de lokale overheden wat tijd geven door de stabilisatie van binnenlandse munt (waarbij we de druk op het begrotingssaldo buiten beschouwing laten). Tegen deze achtergrond kunnen de Turkse autoriteiten in de verleiding komen om de rente nog verder te verlagen om de groei in de aanloop naar de verkiezingen van 2023 een impuls te geven, mogelijk in combinatie met extra onorthodoxe regelgeving. Al deze maatregelen bieden echter slechts stabiliteit op korte termijn, als ze al stabiliteit bieden, omdat ze de echte problemen van de economie niet aanpakken, namelijk de vicieuze cirkel van een zwakkere munt die tot hogere inflatie leidt. Met andere woorden, Turkije heeft dringend behoefte aan een alomvattend macro-economisch beleid, voornamelijk in de vorm van een gezond monetair beleid. Hoe langer het onorthodox experiment in Turkije duurt, hoe groter het risico van een scherpe renteverhoging en een pijnlijk harde landing voor de economie.