Indonesië wil nikkelexport belasten. En verbieden.

Indonesië denkt er over om nog dit jaar een belasting te heffen op de export van nikkel. Dat is mogelijk erg belangrijk voor de kostprijs en de waardeketen van de autobouwers, want nikkel is net als kobalt en lithium een cruciaal onderdeel van de batterijen. Maar het gaat verder dan enkel de export van de grondstof nikkel, want president Jokowi wil op termijn de export van andere grondstoffen zoals bauxiet, koper, tin, ruwe palmolie en andere stopzetten. Dat is geen oorlogsverklaring, maar verraadt vooral ’s mans ambitie om zelf in te staan voor de verwerking van de grondstoffen tot bruikbare materialen en producten. Opklimmen op de waardeketting, heet dat dan.

Indonesië is geen kleintje als het aankomt op de ontginning en productie van nikkel. Het heeft zowat 23,7% van de wereldreserves in handen, op basis van de U.S. Geological Survey. Ook Rusland is een behoorlijk grote nikkelexporteur, maar door sancties tegen Russisch nikkel speelt Indonesië vandaag een nog belangrijkere rol. De omvangrijke nikkelreserves maakt van het metaal één van de belangrijkste exportproducten van het land, samen met steenkool en palmolie. De raffinage van nikkel kan tot 35 miljard dollar aan toegevoegde waarde creëren, zei de president eind vorig jaar. Maar om daar te geraken zijn natuurlijk hele grote investeringen nodig.

Daarom kan een belasting op korte termijn voor extra inkomsten zorgen, maar kan aan de andere kant ook leiden tot wat neerwaartse druk op de vraag vanuit het buitenland en het kan de nikkelprijs hoger duwen. Een impact op de nikkelstromen naar China zit evenwel niet in de verwachting, omdat dat land een belangrijke strategische partner is en omdat Chinese bedrijven, met name de Tsingshan Holding Group, instaan voor de effectieve nikkelontginning.

Nikkel is erg belangrijk geworden omdat het metaal nodig is om accu's van elektrische voertuigen te laten draaien. En net die opmars van elektrische wagens duwde de vraag naar batterijmetalen zoals nikkel, lithium en kobalt fors hoger, net zoals de prijs ervan. Daar profiteert Indonesië volop van, maar het wil meer. President Jokowi beoogt een hogere positie in de waardeketen van elektrische wagens dan enkel de toeleveringen van de grondstof. Dat moet niet enkel de staatsinkomsten verhogen, maar ook zorgen voor een pak meer werkgelegenheid. Nieuw is die ambitie niet helemaal, want ze werd eerder dit jaar al eens geuit door een Indonesische regeringsambtenaar.

De aandelen van Aziatische nikkelproducenten stegen na het nieuws. Het Australische IGO (+2,2%) en het Japanse Pacific Metals (+3,6%) wreven zich deze nacht al in de handen, net zoals de Indonesische mijnbouwers PT Aneka Tambang (+0,5%) en PT Vale Indonesia (+2%). De prijs van nikkel ging bijna 4% hoger onmiddellijk na het nieuws, maar viel nadien wat terug tot een winst van 0,6% omdat zo’n scenario al voor een deel was ingeprijsd. Dat kan veranderen eens de heffing een feit wordt.

Analisten kijken ook naar de autobouwers zelf. En dan in eerste instantie naar Tesla, want Elon Musk wil tegen 2030 20 miljoen auto's per jaar verkopen. En daar is een pak nikkel voor nodig. Tesla tekende daardoor heel recent nog een vijfjarige deal ter waarde van 5 miljard dollar voor de levering van nikkelproducten.