Oncologie en mRNA-vaccins speerpunt van de farma-industrie

De groeiende focus op gezondheid is een van de 11 megatrends die op de radar staan van KBC. Dit zijn structurele en blijvende veranderingen in de wereld om ons heen die uitdagingen en kansen creëren voor bedrijven, overheden en consumenten. Op de beurs wordt de gezondheidsmarkt in de ruimste zin vertegenwoordigd door 6 industriesectoren: Farma (geneesmiddelen, vaccins,...), Biotechnologie, Life Sciences (tools voor R&D, research), Medische apparatuur, Medische diensten (ziekenhuisnetwerken, medische software e-health,..) en Technologie (software). We kunnen daar zelfs nog de veterinaire zorg aan toevoegen, want die groeit ook erg snel

Volgens Leem (l’organisation professionnelle des entreprises du médicament) draaide de wereldwijde geneesmiddelenmarkt in 2021 een omzet van 1.291 miljard dollar, een stijging van meer dan 6,8% ten opzichte van 2020. 

De Noord-Amerikaanse markt bleef de belangrijkste met 47,2% van de wereldwijde omzet, ver voor het marktaandeel van 24,5% voor Europa. China is goed voor 9,7% van het marktaandeel, terwijl de andere landen in de regio Azië-Stille Oceaan goed zijn voor 13,2%. 

In 2022 waren 6.147 producten in ontwikkeling, van fase 1 tot reglementaire indiening. Oncologie (het medisch specialisme dat zich bezighoudt met kankergezwellen en bloedkankers) leidt de ontwikkelingspijplijn, goed voor 38% of 2.331 producten en met een samengesteld jaarlijks groeipercentage (CAGR) van 10,5% over de afgelopen 5 jaar.

Volgens IQVIA, een Amerikaanse onderneming die gegevens over de gezondheidszorg verstrekt, is oncologie al lang het grootste therapeutische gebied, met 184 nieuwe werkzame stoffen (NAS) die de afgelopen 10 jaar op de markt zijn gekomen.

Zoals uit de grafiek blijkt, liggen kankerbehandelingen voor op infectieziekten, neurologie, antidiabetica, hart- en vaatziekten en immunologie. 

In 2022 werden wereldwijd in totaal 64 nieuwe werkzame stoffen gelanceerd, een daling ten opzichte van de vorige 2 jaar, maar terug op het niveau van voor de COVID-19.

Maar terwijl oncologie nog steeds de therapeutische sfeer domineert, is ook de opkomst van mRNA-vaccins (messenger RNA) indrukwekkend. Na het succes van de mRNA-vaccins voor kanker worden momenteel wereldwijd mRNA-vaccins ontwikkeld voor een dertigtal ziekten. 118 mRNA-vaccins zijn sinds 2016 in de pijplijn van farmaceutische bedrijven terechtgekomen, waarvan er vorig jaar 65 in klinische proeven zijn gestart, tegenover 26 in 2021. En tegen 2022, exclusief Covid-19, mikten 39 mRNA-vaccinproeven voor de helft op infecties van de luchtwegen (waaronder griep), met de rest variërend van infectie- en genetische ziekten tot kanker (voor curatieve, niet preventieve, vaccins).

RNA (Ribonucleïnezuur) geeft de instructies van DNA (DesoxyriboNucleïnezuur) door zodat ewitten kunnen worden aangemaakt die belangrijk zijn voor de werking van een cel. Het principe van een mRNA-vaccin is het coderen van de instructie in het laboratorium om een deel van het virus te maken. Het proces is synthetisch, zodat het sneller te produceren is dan conventionele vaccins waarbij echte virussen worden gekweekt (bvb in eieren). 

Dit is een voordeel voor ziekten die muteren, omdat mRNA sneller kan worden aangepast aan varianten. Volgens het Franse Covars voorkomt het mRNA echter niet de infectie of de overdracht van virussen en produceert het slechts gedurende een korte periode een hoog niveau van antilichamen. Het kan ook een onmiddellijke allergie veroorzaken. En het is duur. 

Volgens Iqvia gaven de 15 grootste farmaceutische bedrijven ter wereld vorig jaar een recordbedrag van 138 miljard dollar uit aan onderzoek en ontwikkeling (O&O) voor toekomstige geneesmiddelen. Hoewel de trend als percentage van de omzet (737 miljard dollar in 2022) enigszins neerwaarts is in vergelijking met andere jaren (18,8% in 2022 tegenover een gemiddelde van 19,7% in de voorgaande vier jaar), blijft de O&O-inspanning indrukwekkend.

Er dient op gewezen te worden dat het onderzoek en de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen en vaccins, na jaren werk, niet altijd succesvol zijn, zelfs verre van dat. En dat ondanks de evolutie van de onderzoekstechnologieën. Bovendien wijzen statistieken uit dat in 2022 de kans op succes enorm afhing naar gelang van het onderzochte ziektebeeld. 

Zo is het onderzoek over het algemeen het meest succesvol op het gebied van infectieziekten en dermatologie, maar het gemiddelde succespercentage bedraagt nog steeds slechts 13-14%. Kankerbestrijding daarentegen is slechts in 3 tot 4% van de gevallen succesvol. Ten slotte was het mislukkingspercentage vorig jaar het hoogst op het gebied van hart- en vaatziekten, met een slaagkans van slechts 1%.

Ten slot is de gezondheidszorg een essentiële uitgavenpost en dus minder gevoelig voor schommelingen in de economische cycli. De markt is dubbel zo sterk: de wereldbevolking neemt voortdurend toe en daarmee ook het aandeel ouderen dat meer zorg en medicijnen nodig heeft. Bovendien gaat de opkomst van een grote middenklasse in de opkomende landen gepaard met nieuwe voedingsgewoonten die leiden tot meer chronische ziekten, zoals diabetes. 

Een belegging in de gezondheidssector wordt over het algemeen als defensief beschouwd omdat deze sector historisch gezien minder last heeft van inflatie dan andere sectoren. Van de meer defensieve sectoren is de koers-winstverhouding (P/E) voor Europese gezondheidszorgbedrijven in maart 2023 gedaald tot de laagterecords uit 2020 en 2018.

De grootste drie grootste posities die KBC Asset Management aanhoudt op het vlak van farma in de “We Care”-fondsen zijn AstraZeneca, Novo Nordisk en Eli Lilly. Die eerste heeft een redelijke waardering en is daardoor één van de kernposties. Novo Nordisk is dan weer een duur aandeel, maar wel eentje waar omwille van Ozempic heel wat over te doen is, terwijl ook Eli Lilly door de recente koershausse gepromoveerd is tot de “eerder dure “ aandelen.

Andere bedrijven die behoren tot de bedrijven die op het radarscherm staan zijn Merck & Co (dankzij een redelijke waardering) en Roche (dat een “Kopen”-advies heeft, en waar de koers té hard is teruggevallen in vergelijking met het lange termijn verhaal. Die laatste is vooral zijn pijplijn aan het opbouwen nadat er recent serieus wat tegenslagen werden geïncasseerd.