Aandelenmarkten beleefden vorige week een 'Rode vrijdag' en wachten ook vandaag nog op meer nieuws rond de nieuwe variant, waardoor de beleggingsomgeving wellicht nog paar weken onzeker blijft. De nieuwe variant kreeg de Griekse letter Omicron toegewezen door Wereldgezondheidsorganisatie, die het meteen tot 'Variant of concern' promoveerde. Dat staat gelijk met de hoogste mate van waakzaamheid, waardoor aandelenbeleggers vrijdag naar de uitgang gedreven werden, tot plezier van de obligatiebeleggers. De verliezen liepen op de Europese beurzen op tot meer dan 4%, terwijl de Amerikaanse markten ook zo'n 2 à 2,5% moesten prijsgeven. De lagere liquiditeit door 'Black Friday' versterkte mogelijk deze marktbewegingen. In de vroege handel vandaag lijkt er wat stabilisatie te komen, al kan de onzekerheid de komende weken nog wel boven de markten blijven hangen.

Wat weten we al? Nog betrekkelijk weinig, zoals ook de andere nieuwe varianten
De nieuwe variant werd vorige week woensdag het eerst beschreven door Zuid-Afrikaanse wetenschappers, maar werd intussen door testen al in heel wat andere landen ook vastgesteld. Op vrijdag kreeg de variant van het WHO het label 'variant of concern' met een groot risico, en de Griekse letter Omicron werd toegewezen – de namen Nu en Xi leken om taalkundige en politieke redenen niet wenselijk.

De variant wekte vooral de aandacht door het hoog aantal mutaties (meer dan 50) ten opzichte van de originele Wuhan-variant, onder meer ook aan het spike-proteïne, waarmee het virus zich vast kan maken aan zijn gastheer. De Omicron-variant is daarom een groot risico, want lijkt op het eerste zicht besmettelijker. Of ze ziekmakender is weten we nog niet, hoewel Zuid-Afrikaanse artsen daar nog geen bewijs van hebben gezien. In het beste geval is de nieuwe variant niet veel meer dan een verkoudheidsvirus. Echte resultaten worden pas binnen enkele weken verwacht.
 

De vrees bestaat ook dat door die mutaties de bestaande vaccins minder goed werken. Onder meer de mRNA-vaccins van Pfizer en Moderna zijn specifiek gericht op de aanhechting via de spike-proteïnes. Beide kondigden al aan dat ze hun vaccins nu testen op de Omicron variant, en dat, indien de vaccins minder goed werken, binnen de 2 à 3 maanden een aangepast vaccin kan worden gemaakt.

Heel wat landen gingen over tot nieuwe reisbeperkingen om de variant tegen te houden. Onder meer Israël en Japan sluiten hun grenzen voor buitenlanders, andere landen beperken voorlopig de vluchten van en naar zuidelijk Afrika. Nieuwe beperkingen worden in de meeste Europese landen opgelegd, al is dit vooral om de Delta-golf te bekampen.
 

Waarom reageren de markten hier zo sterk op?
De Omicron-averij op sectorniveau was vrijdag duidelijk te voelen bij verliezers zoals cruisemaatschappijen Carnival (-11%), Royal Caribbean Cruises (-13%) en Norwegian Cruise Line (-11,5%). De vliegtuigsector zag hoe United Airlines (-9,5%), Delta Air Lines (-8,3%) en American Airlines (-8,8%) daalden. Daartegenover deden “stay-at-home” zoals Netflix (+1,1%), Peloton Interactive (+5,8%) en Zoom Video Communications (+5,7%) het wél goed, terwijl gezondheidszorgsector als defensieve waarde ondersteund werd door vaccinmakers zoals Pfizer (+6,1%), BioNTech (+14,1%) en Moderna (+20,6%).

Lagere beurzen, lagere rentes. De Duitse 10j-rente verloor 9 basispunten en test opnieuw belangrijke steun op -0.35%. In de VS liep de daling op tot 18 basispunten, maar blijft de opwaartse rentetrend in stand. De ECB’s struisvogelpolitiek met betrekking tot de inflatie kwam de euro tijdens de risk-off beweging samen met de relatieve rentedynamiek zowaar ten goede tegenover de dollar: de euro veerde op richting 1.13, net zoals de euro dat deed ten opzichte van het pond. Op de wisselmarkt waren enkel de Japanse yen en Zwitserse frank in nog betere doen. Grondstoffenprijzen waren vorige week vrijdag slachtoffer van het marktsentiment. De prijs voor een vat Brent ruwe olie viel bijvoorbeeld terug van $82 tot $72.

Even leek het terug maart 2020 op vrijdag. Markten zijn niet gebaat met onzekerheid. De vrees bestaat dat de nieuwe variant het economisch herstel terug zou kunnen ondermijnen, al is het op dit moment gissen naar de impact. De vorige varianten hadden telkens een minder zware economische impact dan de eerste. Dat vrijdag heel wat beurzen op lage liquiditeit draaiden door 'Black Friday' (vaak een brugdag na Thanksgiving in de VS) dreef mogelijk de verliezen wat op.

Momenteel noteren de wereldwijde aandelenmarkten zo'n 3,5% lager van de piekniveaus die vorige week werden bereikt, in Europa is die daling wel iets groter (rond de -6,5%), vooral door de vrees dat het Europees herstel achter zal blijven door de Delta-maatregelen. Ondanks deze daling spreken we nog niet van een correctie – hiervoor moeten beurzen zo'n 10% dalen. Maar dat de olieprijs vrijdag zo'n 10% lager ging is gegeven het niveau van de energieprijzen en de inflatie op zich eigenlijk geen slecht nieuws.
 

Waar moeten we de komende weken naar kijken

1. Wetenschappelijk onderzoek op de Omicron variant staat nu centraal binnen elk scenario. Binnen enkele weken moet zal bekend zijn wat de karakteristieken van het nieuwe virus zijn (besmettelijkheid, mate van ziekteverwekking) en zal er ook nieuws zijn over hoe goed de vaccins hiertegen werkzaam zijn.
2. De ontwikkelingen van de Omicron-variant: verspreidt het virus zich snel in Zuid-Afrika en in andere landen? Zijn er indicaties dat het aantal zwaardere ziektegevallen in Zuid-Afrika snel oploopt? Dat laatste zou beleggers in paniek kunnen doen slaan. De drie vorige gevaarlijke varianten, Alpha, Beta en Delta (vroeger respectievelijk de Britse, Zuid-Afrikaanse en Indische variant genoemd), zorgden initieel ook voor onrust, maar desondanks herstelde de economie verder en konden de aandelenbeurzen nieuwe records optekenen.
3. Reacties van publieke overheden: gaan landen terug over tot strengere maatregelen en lockdowns? Worden de internationale grenzen terug gesloten? Grotere beperkingen kunnen het economisch herstel fnuiken en ook de problemen van de toeleveringsketens vergroten.
4. Centrale banken: de voorbije weken waren de financiële markten in de ban van de verwachte afbouw van centrale bank-steun. De Federal Reserve begint de afbouw van zijn QE programma en er werden voor volgend jaar al een aantal renteverhogingen ingepland. Het is dus uitkijken hoe de centrale banken hierop gaan reageren.

Het zal nog even wachten zijn tot Pfizer, AstraZeneca, Johnson & Johnson en collega’s duidelijkheid zullen kunnen verschaffen over de mate waarin de huidige vaccins bescherming bieden. Tot dan, zal een verhoogde volatiliteit de beursvloer blijven domineren