Afdanking bij Big Tech hervatten weer

Bijna 1.000 tech bedrijven wereldwijd dankten sinds 2022 meer dan 150.000 werknemers af, op basis van gegevens van Layoffs.fyi. Die houdt publiekelijk gemelde ontslagen in de industrie bij en mocht na de 10.000 ontslagen bij Meta in december gisteren ook het aantal bij Amazon opkrikken van 10.000 (in november) naar 18.000. Ook de hakbijlronde van 10.000 Salesforce werknemers werd aan het overzicht toegevoegd, terwijl er ook heel wat kleinere spelers blijven krimpen. De onzekerheid in de techwereld blijft daarmee hoog, omdat er aan de basis té veel werknemers werden aangetrokken in 2022. Die beweging wordt nu recent massaal tegengedraaid, in een industrie die matuur is geworden. Zelfs CEO’s zoals Zuckerberg moeten luisteren naar aandeelhouders die niet meer dromen van een volgende applicatie, maar de kasstromen liefst gewoon zien aandikken. En wie moet vertrekken, vind snel een andere job.

De tech industrie is berucht voor het meedogenloos ontslaan van werknemers. De recente ontslagrondes doen dan ook denken aan het dot-com tijdperk, maar dat vergelijk is zonder basis. Niettemin is 150.000 een erg hoog cijfer, zelfs als dat afgezet wordt tegenover een arbeidsmarkt van zowat 170 miljoen werknemers. En daarvan maken de “Big Tech” banen slechts een klein deel uit. Opvallend, dus, maar ook een uitschieter op blijvend een sterke banenmarkt die nog steeds naarstig hengelt naar werknemers met talent. De ontslagen techneuten kunnen daarom relatief makkelijk elders aan de slag, niet zelden kleinere start-ups en de overheid. Of ze daar allemaal onbeperkt toegang hebben tot de vaak overdreven luxe, inclusief zwembaden, aandelenopties en altijd gevuld broodjesbar, is waarschijnlijk niet het geval. Maar verlaagde concurrentie voor talent in de particuliere sector maakt dat andere werkgevers wel eens wat grote vissen kunnen lokken.

Waarom wordt er plots zo veel ontslagen doorgevoerd? Kopieergedrag, of in iets chiquere woorden “sociale besmetting”. Denk daarvoor aan de massale aanwervingen sinds 2021, moment waarop covid voor een massale vraag naar tech-oplossingen zorgde. Een grote speler die massaal talent aantrekt verkleinde de visvijver voor andere werkgevers, die de aanwervingen plots ook opschroefde. I 2022 zagen we de omgekeerde beweging: wie massaal ontslaat, wordt meer kostenefficiënt en kan ze een voordeel scoren tegenover bedrijven die het personeelsbestand wel op peil houden. Het kan snel op en neer gaan, zeker in een bijzonder dynamische arbeidsmarkt zoals in de VS. In Europa is die ontslagtrend veel minder uitgesproken, omdat er veel minder techbedrijven actief zijn. Daarenboven is het hier veel moeilijker om personeel snel af te danken. Dat Europa in die optiek de voorbije jaren niet massaal heeft aangeworven verklaart waarom vandaag vooral Amerikaanse en Aziatische spelers het nieuws halen met ontslagrondes. 

1. Recessievrees
   Ontslagen zijn een noodstrategie indien de vraag naar producten en diensten afneemt. En dat is meestal zo in tijden van recessie, iets waar VS zich vandaag in zou bevinden. In juli 2022 werd alleszins voor het tweede achtereenvolgende kwartaal een krimpende economie opgetekend, onder impuls van onder meer de oorlog in Oekraïne, het verstrakkende monetaire beleid en de uitwassen van de covid-pandemie. 
2. Afname van e-commerce activiteit
   De covid-pandemie dreef veel bedrijven online terwijl ze zich aanpasten aan lockdowns via massaal thuiswerk. Werknemers maakten van het thuiswerk gretig gebruik om zich over te leveren aan e-commerce, maar die spectaculaire groei is door de heropening van de economieën weggeëbd. Een studie van het IMF, Mastercard en de Harvard Business School concludeerde recent dat de e-commerce-activiteit in de VS en andere geavanceerde economieën op of onder het trendniveau van vóór covid-19 ligt. De massaontslagen in de technologiesector zijn daarom deels het gevolg van het feit dat de wereld terugkeert naar de normale situatie van vóór de pandemie. Bedrijven hebben tijdens de pandemie misschien snel personeel aangenomen, maar ze hebben deze werknemers nu niet meer nodig.
3. Druk van investeerders
   Investeerders dringen er meer en meer op aan dat er banen geschrapt worden om de kosten te drukken. Na een tech-hausse in 2021 zijn durfkapitalisten immers bezorgd voor een flinke daling van de winstgevendheid, niet in het minst bij Alphabet (het moederbedrijf van Google) en Meta Platforms (het moederbedrijf van Facebook). Die eerste ziet door de recessie nogal wat advertentie-inkomsten verdampen, net zoals dat bij Meta het geval is. Maar die laatste is wel bezig aan een jaarlijkse investering van 100 miljard dollar in AI en de Metaverse, waardoor de winst inderdaad snel verdampt.

Al deze elementen spelen een grote rol, maar meer algemeen is de meest passende verklaring voor de ontslagronde gebaseerd op de volwassenheidscurve van de “Big Tech”-bedrijven. Niet enkel hebben ze simpelweg té snel en té veel aangeworven, maar worden ze na jarenlang groeien meer en meer geconfronteerd met de natuurlijke groeifase waar elke volwassen bedrijf mee te maken heeft. Bij een expansieve economie, al dan niet voorzien van eindeloos veel gratis geld, is het weinig zinvol om mensen te ontslaan, maar worden die eerder verhuisd naar andere projecten of andere dochterondernemingen. Die vlieger gaat vandaag echter niet meer op.

Zijn de ontslagen dan een teken dat we overgaan van een Tech Boom naar Tech Gloom? Neen, dat ook zeker niet, omdat de omzetgroei blijft aanhouden, weliswaar in mindere mate dan voorheen. De grote techspelers genereren nog altijd massaal veel cash en kunnen terugvallen op structureel (bijzonder) hoge operationele winstmarges. En de toekomst wordt almaar digitaler, in al zijn facetten.

Maar dat neemt niet weg dat zelfs zij kosten moeten besparen om erger te vermijden. De pandemie en de massaontslagen toonden immers aan dat de economische omstandigheden snel kunnen veranderen: gisteren kreeg je nog opslag, de andere dag misschien een afscheidsmail van Elon Musk.