De oliemarkt in 2021: heropleving dankzij het vaccin
De wereldwijde oliemarkt beleefde in 2020 een jaar als nooit voordien. Na een periode van ongekende turbulentie, veroorzaakt door het uitbreken van de Covid-19-pandemie, stabiliseerde de olieprijs medio 2020. Recent steeg de prijs opnieuw fors na het positieve nieuws over het vaccin en een milder dan gevreesde negatieve vraagschok door de tweede pandemiegolf. Bovendien kwam de OPEC+-alliantie overeen om de productievermindering met 7,2 miljoen vaten per dag te verlengen, waardoor de markt weer in evenwicht wordt gebracht totdat de vraag naar olie volledig is hersteld dankzij het vaccin. Anderzijds voerde OPEC+ in december een nieuwe modus operandi in met regelmatige maandelijkse bijeenkomsten. Dat betekent dat de marktvolatiliteit potentieel groter wordt door het risico dat er op zo’n bijeenkomst geen akkoord wordt bereikt. We gaan ervan uit dat de fundamenten van de oliemarkt zullen leiden tot hogere olieprijzen. Als gevolg hiervan hebben wij onze olieprijsvooruitzichten van december verhoogd. We verwachten nu dat de prijs van een vat Brentolie tegen het einde van 2021 zal stijgen tot 55 USD.
De wereldwijde oliemarkt beleefde in 2020 een jaar als geen ander. Door de uitbraak van de pandemie nam de olieprijs een flinke duik, die nog werd verergerd door een kortstondige, maar agressieve prijsoorlog tussen Saoedi-Arabië en Rusland. Door een gelijktijdige negatieve vraag-en een positieve aanbodschok verdronk de markt in het aanbod, waarbij de Amerikaanse referentieprijs voor ruwe olie, de West-Texas Intermediate, tijdelijk zelfs negatief werd. Na een periode van ongekende turbulentie stabiliseerde de olieprijs medio 2020. Dat werd ondersteund door een geleidelijk herstel van de vraag naar olie, samen met een hernieuwde productieverlaging van 9,7 miljoen vaten per dag door OPEC+.
Een sentimentverandering samen met een sterkere onderliggende vraag
Recent heeft steeg de Brentolieprijs tot meer dan 45 USD per vat als gevolg van het positieve vaccinnieuws (figuur 1). De hoger dan verwachte effectiviteit van de belangrijkste kandidaat-vaccins bracht een verschuiving in het sentiment op de oliemarkt teweeg, waardoor de optimistischere vooruitzichten voor de periode na de pandemie werden ingeprijsd. Op de financiële markten vertoonden andere (cyclische) grondstoffen- en aandelenmarkten een vergelijkbare opwaartse beweging.
Tegelijkertijd lijken ook de onderliggende fundamenten gunstig voor hogere olieprijzen. De curve voor termijncotracten voor de olieprijs is omgeslagen in ‘backwardation’, een optimistisch signaal dat de vraag momenteel boven het aanbod uitstijgt. Dit suggereert dat de forse vraagvermindering door de tweede golf van de pandemie minder ernstig was dan gevreesd, waarbij Azië een groot deel van de klappen van de Europese lockdowns heeft opgevangen. Niettemin blijft de vraag naar olie kwetsbaar en bedraagt deze ongeveer 90% van het niveau van vóór de pandemie (vergeleken met ongeveer 75% bij de piek van de lockdowns in april). Er zijn nog enkele opmerkelijke onevenwichtigheden tussen geraffineerde producten, zoals het nog steeds beperkte verbruik van vliegtuigbrandstof.
Ondanks de wat zwakkere wintermaanden, zullen de optimistischere vraagvooruitzichten geleidelijk tot uiting komen in de loop van 2021. In lijn met onze Economische Vooruitzichten van december verwachten wij een geleidelijke normalisering van de economische activiteit, die eind volgend jaar zal versnellen, gepaard met een duidelijke vooruitgang bij de algemene vaccinatiecampagne. Het optimistischere macro-economische klimaat en de beschikbaarheid van vaccins zullen samen allicht leiden tot een opleving van de vraag naar olie, hoewel we een volledig herstel tot het niveau van vóór de pandemie niet vóór 2022 verwachten.
OPEC+ ondersteunt prijzen, maar verandert haar modus operandi
Aan de aanbodzijde blijven de maatregelen van OPEC+ om de markt te stabiliseren een cruciale factor die de prijzen ondersteunt. De door Saoedi-Arabië en Rusland geleide coalitie verminderde de productie in mei en juni met 9,7 miljoen vaten per dag, en met 7,7 miljoen vaten per dag voor de rest van het jaar. Begin december stemde de groep ermee in de productievermindering met 7,2 miljoen vaten per dag te verlengen tot januari 2021. Dat betekent per saldo een gematigde productieverhoging met 500.000 vaten per dag. Hoewel de nieuwe overeenkomst enigszins achterblijft op de verwachtingen (verlenging van de huidige beperkingen), is ze beduidend positiever voor de olieprijs dan het oorspronkelijke plan van een productieverhoging met 2 miljoen vaten per dag.
Belangrijk is ook dat de OPEC+ overeenkwam om op regelmatige maandelijkse bijeenkomsten de marktomstandigheden te evalueren en het toekomstige productiebeleid te bepalen. De maandelijkse aanpassing mag niet meer bedragen dan 500.000 vaten per dag (op-of neerwaarts). Naar onze mening geeft die nieuwe modus operandi de OPEC+ meer flexibiliteit, maar verhoogt dit ook de onzekerheid in de aanloop naar komende vergaderingen. Als gevolg daarvan zal de marktvolatiliteit allicht hoger liggen door het dreigende risico dat er op zo’n maandelijkse vergadering geen akkoord komt. Dat zal des te meer het geval zijn indien de naleving van de gemaakte afspraken substantieel verzwakt.
De OPEC+-overeenkomst zal de oliemarkt begin 2021 allicht naar een tekort brengen, wat een verdere afbouw van het door de pandemie veroorzaakte overaanbod impliceert. OPEC+ zal de olieprijzen ondersteunen totdat het door vaccins gedreven vraagherstel zich effectief realiseert. Eens dat vraagherstel er is, kan OPEC+ allicht de productieverminderingen afbouwen, zonder dat het marktevenwicht wordt verstoord en de olieprijzen opnieuw onder druk komen te staan.
Fundamenten van oliemarkt wijzen op hogere prijzen
Niettemin wordt de oliemarkt geconfronteerd met een aantal risico’s, waarvan de meeste neerwaarts zijn. Naast het kleine, maar potentieel belangrijke risico van het uitblijven van een akkoord over productieverminderingen, is er het risico aan de aanbodzijde van een terugkeer van Iran op de wereldwijde oliemarkt. Indien de nieuwe Amerikaanse regering de sancties opheft, kan dat zorgen voor een bijkomend aanbod van ongeveer 2 miljoen vaten per dag. Het grootste risico voor de oliemarkt blijven echter de vraagvooruitzichten, die afhangen van de snelheid waarmee de sociaaleconomische activiteit na het einde van de pandemie normaliseert.
De fundamenten van de oliemarkt wijzen dus op een hogere olieprijs. Daarom hebben we onze olieprijsvooruitzichten voor 2021 verhoogd. Ondanks enige aarzeling begin volgend jaar, zal een door vaccins ondersteunde opleving van de vraag naar olie de markt verder in evenwicht brengen. De prijs van een vat Brentolie zal tegen het einde van 2021 stijgen tot 55 USD, onze prijsraming voor de lange termijn.