Handelsprotectionisme: verborgen maar niet verdwenen
Het voorbije jaar werden we overspoeld door berichten over oplopende handelsspanningen, voornamelijk tussen de VS en China. 2020 start in minder woelig vaarwater door de minihandelsdeal tussen de VS en China. Toch zal niet alles peis en vree zijn. Handelsprotectionisme blijft ook op een minder zichtbare manier een rem zetten op de wereldwijde economische groei.
Opluchting in 2020
Het protectionistische Amerikaanse handelsbeleid overheerste de voorbije jaren het nieuws want Amerikaans president Trump voegde de daad bij het (Twitter)woord. De onderhandelingen over de Chinees-Amerikaanse handelsrelaties verliepen alles behalve van een leien dakje, met nieuwe invoertarieven aan beide kanten tot gevolg. Bovendien kwamen de Amerikaanse handelsrelaties met Canada en vooral Mexico onder druk, doordat president Trump NAFTA “de waarschijnlijk slechtste deal ooit” noemde. President Trump viseerde ook de handelsstromen met de Europese Unie. Hoewel ook deze onderhandelingen eerder moeizaam verlopen, bleef het tot nu toe vooral bij dreigementen en werden, behalve Amerikaanse invoertarieven op staal en aluminium, nog geen nieuwe handelsbelemmerende maatregelen ingevoerd.
We verwachten in 2020 geen verdere grote escalaties van handelsconflicten, al blijven spanningen en regelmatige dreigementen van president Trump waarschijnlijk. In november 2020 vinden er presidentsverkiezingen plaats in de VS. President Trump zal zijn campagne kracht willen bijzetten door uit te pakken met nieuwe handelsakkoorden waarvan hij het “succes” maar al te graag aan zichzelf zal toewijzen. De gedeeltelijke handelsovereenkomst met China trad in januari 2020 in werking. Ook de US-Mexico-Canada Agreement (USMCA) - de nieuwe versie van het NAFTA-akkoord - is onlangs geratificeerd in de VS. Ondanks alle dreigementen van president Trump, verwachten we geen directe confrontatie tussen de VS en de EU, al blijft dit wel een risicofactor. Voor 2020 verwachten we dus een relatieve kalmering tegenover het handelstumult van de voorbije jaren.
Verdoken protectionisme
Toch zal handelsprotectionisme een blijvende rol spelen op het economische wereldtoneel in 2020, maar in een meer verdoken vorm. Naast invoertarieven is er immers nog een heel arsenaal aan andere maatregelen die internationale handel belemmeren en binnenlandse bedrijven beschermen tegen concurrentie van buitenaf. Global Trade Alert brengt diverse handelsbelemmerende maatregelen in kaart, inclusief subsidies voor productie en consumptie, overheidsleningen, invoer- en uitvoerquota, evenals restricties op buitenlandse investeringen. Uit de analyse blijkt dat invoertarieven maar het topje van de ijsberg zijn. Allerhande subsidies en douanevereisten maakten in 2019 ongeveer de helft van alle handelsbelemmerende maatregelen uit. Dit soortmaatregelen krijgt doorgaans minder aandacht krijgen, maar ze hebben niettemin een grote negatieve invloed op de internationale handel.
De opmars van - voornamelijk verdoken - handelsbelemmerende maatregelen is al langer aan de gang. De figuur toont dat handelsbelemmerende maatregelen steeds populairder geworden zijn sinds de financiële crisis. Bovendien was de stijging ervan veel groter dan die van liberaliserende maatregelen. Niet enkel de VS en China maakten zich schuldig aan handelsprotectionisme. Landen en regio’s als India, Rusland en de Europese Unie deden evenzeer mee. De meest getroffen sectoren waren de ijzer- en staalindustrie en de automobielsector.
Ommekeer onwaarschijnlijk
Het is onwaarschijnlijk dat de trend van toenemend handels-protectionisme plots zal omslaan in 2020. Invoertarieven zullen een minder opvallende rol spelen, maar verdoken protectionisme zal blijven wegen op de wereldwijde economische groei.