2021: een déjà vu van 2013?
Krijgen we dit jaar een herhaling van de afbouwpaniek – taper tantrum voor de kenners – uit 2013? Toenmalig Fed-voorzitter Bernanke bezorgde markten een beroerte door acht jaar geleden het onbespreekbare bespreekbaar te maken: de obligatie-aankopen van de Fed zouden niet eeuwig en drie dagen aan hetzelfde tempo blijven verlopen. Economisch beterschap gaat hand in hand met het dichtdraaien van de liquiditeitskraan. Cold turkeyvrees stuurde de Amerikaanse 10j-rente op een half jaar tijd van 1.5% tot 3%. Uiteindelijk bleek de marktpaniek onterecht. De Fed hield haar balanstotaal immers ongewijzigd. Hoewel de netto-aankopen gradueel uitdoofden, herinvesteerde de Fed nog steeds alle middelen van obligaties op vervaldag in nieuwe activa. Pas toen ook daar gradueel een einde aan kwam, volgde eind 2018 pas echt paniek. En niet alleen op de rentemarkten. De Fed zette het afbouwproces van de balans in 2019 stop en in 2020 ging de geldbuidel noodgedwongen opnieuw open. De meeste recente richtlijn uit december luidt dat het huidige tempo ($120 miljard/maand) van toepassing blijft tot voldoende vooruitgang is geboekt naar de dubbele beleidsdoelstelling van maximale tewerkstelling en prijsstabiliteit.
Wanneer worden de obligatie-aankopen teruggeschroefd? Verschillende Fed-gouverneurs kregen de vraag in dit prille jaar al voorgeschoteld. De meningen lopen uiteen, maar toch ontwaren we al een min of meer gemeenschappelijke lijn. Om te beginnen verwachten de Fed-leden dat de democratische vlag op Capitol Hill en in het Witte Huis samen met het opstartende vaccinatieproces voor economische voorspoed zal zorgen in de tweede jaarhelft van 2021. De eerste zes maanden vrezen ze nog een hobbelig parcours. Atlanta Fed-voorzitter Bostic vindt een afbouw van de maandelijkse aankopen in zo’n scenario vanaf eind 2021 verantwoordbaar. De meeste van zijn collega’s willen het thema bespreekbaar maken na de zomer, maar pleiten voorlopig voor minstens 12 maanden van stabiliteit. Richmond Fed-voorzitter Barkin benadrukte dat het inflatiepeil en de werkloosheidsgraad niet wijzigden sinds de invoering van de nieuwe, kwalitatieve, communicatiepolitiek. Impliciet verbaast hij zich over het feit dat vorige maand nog geen haan kraaide over de start van de afbouw van de obligatie-aankopen. Laat staan over zo’n start in 2021. Fed-vicevoorzitter Clarida bevestigde dat de Amerikaanse centrale bank geleerd heeft uit de lessen van het verleden. We verstaan hieruit dat dat de afbouw geleidelijk, duidelijk en van ver te voren zal gecommuniceerd worden, naar analogie met het ECB-beleid onder voorzitter Draghi. De afbouw van de netto-aankopen verliep in Europa zonder kleerscheuren op de rentemarkt. Later deze week kleuren nog een aantal andere Fed-leden het debat, waaronder zwaargewichten Powell en Brainard.
Willens nillens draagt de buzz rond het thema bij tot de steilere Amerikaanse rentecurve. De Amerikaanse 10-jaarsrente steeg tot 1.15%, het hoogste niveau sinds maart vorig jaar. De onderliggende reële rente, die onder meer gevormd wordt door verwachtingen omtrent toekomstige groei/productiviteit en het monetaire beleid, laat de absolute dieptepunten achter zich. Vanuit technisch oogpunt vormen de bodems uit 2016 (1.32%), 2012 (1.38%) en 2019 (1.43%) de eerste echt belangrijke referentie. Die zone zal zich niet zonder slag of stoot gewonnen geven. En al zeker niet door vroegtijdige afbouwpaniek.
Mathias Van der Jeugt, KBC Marktenzaal