EU Next Gen op achterstand na veto
Gisteren lag het Europese zevenjarige budget ter goedkeuring voor aan de Europese Raad. Dat is meer dan ooit belangrijk, want aan het budget van een slordige €1050 miljard hangt het Europees herstelfonds van €750 miljard. Dat fonds kwam in juli tot stand na moeizame onderhandelingen waarin vooral de zuinige landen, waaronder Nederland, overtuigd moesten worden. Toen al was duidelijk dat de feitelijke oprichting van Next Generation EU veel voeten in de aarde zou hebben. Dat bleek gisteren. Jammer, want het herstelplan is een belangrijke mijlpaal in de Europese geschiedenis.
Het struikelblok is het mechanisme verbonden aan de verdeling van de in totaal €1800 miljard grote poel. De Europese Commissie stelde al in mei 2018 voor om de toebedeling voorwaardelijk te maken de zogenaamde “rule-of-law”. Dat gebeurde in een context waarin landen zoals Hongarije en Polen onder meer het rechtssysteem stelselmatig ondergroeven. Beide landen zijn netto-ontvanger van Europese middelen. Als men Europese basisprincipes zoals scheiding der machten niet naleeft, moet hen de toegang tot die fondsen kunnen worden ontzegd. Dat was de theorie. Het duurde tot begin deze maand vooraleer het Europees Parlement haar fiat gaf. De Europese Raad deed dat gisteren ook; bij gekwalificeerde meerderheid en met Hongaarse en Poolse tegenstand. Tijdens de verplicht unanieme goedkeuring van de “Own Resources Decision” (ORD), hetgeen de Commissie toelaat om de middelen voor het herstelplan op te halen, maakten de twee echter handig gebruik van het vetorecht.
Europese diplomaten spreken van een regelrechte impasse. De opties voor een uitweg zijn beperkt. Of Hongarije en Polen geven de weerstand in de Raad op of de rest van Europa buigt. Hoe dan ook moeten álle nationale parlementen het ORD nadien nog ratificeren. Welke de uitkomst ook zal zijn, de kans op een “njet” - ofwel in de parlementen van Hongarije en Polen ofwel elders (Finland is bv. fervente voorstander van strenge voorwaarden) - is reëel.
Hongarije en Polen gooien al hun gewicht in de strijd. Behalve het herstelfonds, dreigen ze namelijk ook met een veto tegen het eigenlijke budget. Het is alles of niets. Zonder budgettair akkoord tegen eind dit jaar, gaat de EU in gedeeltelijke shutdown. Het keert dan enkel de wedden, sommige landbouwsubsidies en humanitaire hulp uit.
De politieke (bluf?)pokerspelletjes zijn bijzonder jammer, niet alleen vanuit symbolisch oogpunt. Europa bestrijdt momenteel een tweede coronagolf (nota bene met Centraal-Europa als een van de hotspots) en een dubbeldiprecessie. Dat gebeurt idealiter met hulp vanuit het budget en reddingsfonds, liefst zo snel mogelijk. Europa sleept ter elfder ure ongetwijfeld toch een compromis uit de brand. Maar dat maakt de onnodig opgelopen achterstand van EU Next Generation niet ongedaan. Als netto-ontvangers, schieten Hongarije en Polen zich met hun weerstand overigens economisch stevig in de voet. Op de financiële (wissel)markten merken we vandaag alvast weinig verrassend de Hongaarse forint en de Poolse zloty als regionale achterblijvers op. EUR/HUF (361,3) nadert opnieuw een belangrijke weerstandszone kortbij 362. In EUR/PLN (4,496) geldt 4,50 als de technische referentie.
Hongaarse forint en Poolse zloty regionale achterblijvers na veto Europees herstelfonds. Bron: Bloomberg
