EU-begrotingsregels: bezinningsopportuniteit

Marktrapport

Op 5 februari 2020, de vooravond van de grootschalige uitbraak van de pandemie in Europa, kondigde de Europese Commissie een review aan van de begrotingsregels in het kader van het Stabiliteits- en Groeipact (S&G-pact). Paolo Gentiloni, Europese Commissaris voor Economische Zaken, verwees hierbij naar de niet-transparante complexiteit van de huidige regelgeving. Stabiliteit van de publieke financiën blijft een centrale doelstelling, maar de Commissie stelde voor dat de begrotingsregels in de toekomst meer aandacht zouden besteden aan het ondersteunen van economische groei en publieke investeringen. Ze verwees ook naar de noodzaak om een sterker anticyclisch beleid te voeren, nu de ECB in toenemende mate op de limieten van het monetair beleid botst.

Onder druk van de pandemie werd deze review op een laag pitje gezet. Op 20 maart kondigde de Europese Commissie, met goedkeuring van de Europese Raad, de activering van de zogenaamde ontsnappings-clausule (‘general escape clause’) van het S&G-pact af. Dit laat toe dat de lidstaten tijdelijk van het afgesproken begrotingspad afwijken. De Europese begrotingsregels zullen ten vroegste op de begroting voor 2022 opnieuw worden toegepast, en waarschijnlijk zelfs pas later zolang de budgettaire gevolgen van de pandemie voelbaar zijn.

Concreet komt dit erop neer dat de nationale overheden tot nader order wel nog hun begrotingsvoorstellen moeten voorleggen aan de Commissie, maar de facto begrotingsgewijs de vrije hand hebben. De moeilijk vraag is wanneer en onder welke omstandigheden de ontsnappingsclausule opnieuw kan worden gedeactiveerd. Het huidige regulatoire vacuüm is in ieder geval een katalysator om te bezinnen over ‘of’ en ‘hoe’ het S&G- pact best wordt hervormd.

Op 20 oktober gaf het Europees Begrotingscomité (European Fiscal Board of EFB), een onafhankelijk adviesorgaan van de Europese Commissie, in haar jaarverslag haar visie op een eventuele hervorming van het S&G-pact. De discussie en beslissing over zo’n hervorming gebeuren volgens de EFB best voordat de ontsnappingsclausule van het S&G-pact opnieuw wordt gedeactiveerd.
De pandemie bracht volgens de EFB drie grote tekortkomingen van de huidige regelgeving aan het licht. Ten eerste is er het gebrek aan een permanente begroting op Europees niveau van een betekenisvolle grootteorde en met een eigen financieringsbron of leningscapaciteit. De ‘Next Generation EU’- en ‘SURE’-programma’s komen hier voor een stuk aan tegemoet. Het blijven echter beperkte, tijdelijke en grotendeels op leningen gebaseerde beleidsinstrumenten.

Ten tweede werken de huidige S&G-pactregels niet naar behoren, en worden ze best verder verfijnd. Het huidige gebruik van het concept van een structureel begrotingssaldo kon niet verhinderen dat, tot aan het uitbreken van de pandemie, het nationale begrotingsbeleid nog steeds vaak procyclisch was. De nationale overheden maakten met andere woorden onvoldoende gebruik van de relatief gunstige conjunctuur tot en met 2019 om de toestand van de overheidsfinanciën te verbeteren.

Ten slotte pleit het EFB voor een soepelere behandeling van groeibevorderende overheidsinvesteringen bij de toepassing van de begrotingsregels. In de praktijk zal het echter niet zo eenvoudig zijn om creatieve boekhouding te vermijden, zoals het onterecht bestempelen van allerhande overheidsuitgaven als investeringen.

Bij een mogelijke hervorming van het S&G-pact is een Europese consensus allicht mogelijk omtrent een verfijning en handhaving van de budgettaire regels en een stimulerende boekhoudkundige omgang met overheidsinvesteringen. De begrotingscapaciteit op Europees niveau ligt echter heel wat moeilijker. Weliswaar is er tijdens de pandemie al een bescheiden precedent voor gecreëerd. Een consensus over een substantiële uitbreiding daarvan lijkt echter onwaarschijnlijk. Jammer, want dit zou een gemiste opportuniteit zijn.
 

Disclaimer:

Dit document is opgesteld door de KBC Economics - Markets desk en is niet opgesteld door de afdeling Research.  De desk bestaat uit Mathias Van der Jeugt, Peter Wuyts en Mathias Janssens, analisten bij KBC Bank N.V., die gereguleerd wordt door de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA). Deze marktadviezen zijn het resultaat van een kwalitatieve analyse, waarin ruimte is voor ervaringen uit het verleden en persoonlijke beoordelingen. De standpunten zijn gebaseerd op de huidige marktomstandigheden en kunnen elk moment veranderen. De meest prominente input komt van publiek beschikbare gegevens, financieel nieuws, economisch en monetair beleid en courante technische analyses. De KBC Economics - Markets desk heeft redelijke inspanningen geleverd om deze informatie te verkrijgen uit bronnen die zij betrouwbaar acht, maar de inhoud van dit document is opgesteld zonder dat er een inhoudelijke analyse is gemaakt van deze bronnen. Er is niet beoordeeld of deze inzichten al dan niet geschikt zijn voor een bepaalde belegger. De meningen zijn onze huidige meningen op de datum die op dit materiaal staat en kunnen tegengesteld zijn aan eerdere aanbevelingen als gevolg van veranderde marktomstandigheden. De auteurs staan niet in voor de nauwkeurigheid, volledigheid of waarde (commerciële of andere) van dit document. Evenmin zijn de auteurs aansprakelijk jegens degenen die dit overzicht ontvangen voor de inhoud ervan of voor enig verlies of schade (hetzij uit onrechtmatige daad (inclusief nalatigheid), contractbreuk, schending van wettelijke of andere verplichtingen ) als gevolg van enig handelen of nalaten op basis van deze inhoud, evenmin voor enige vordering  tegen de auteurs met betrekking tot de inhoud van of de informatie in dit document. Eventuele meningen die hierin worden geuit, weerspiegelen het oordeel ten tijde van het opstellen van het overzicht en kunnen zonder voorafgaande kennisgeving worden gewijzigd. Gezien de aard van dit advies (gekoppeld aan valuta en rente) is het advies over het algemeen niet specifiek van aard.   Als zodanig is er geen verwijzing naar enig corporate finance contract en als zodanig is er geen 12 maanden overzicht op basis van de verschillende adviezen. Dit document is slechts geldig gedurende een zeer beperkte periode, als gevolg van de snel veranderende marktomstandigheden.

Gerelateerde publicaties

VS winstgroei dikt jaarlijks 18,8% aan

VS winstgroei dikt jaarlijks 18,8% aan

CBO waarschuwt voor Truss-moment in de VS

CBO waarschuwt voor Truss-moment in de VS

Zwitserse frank op de terugtocht?

Zwitserse frank op de terugtocht?

FX-medley

FX-medley