Europa versterken in de wereld
Laat ons vandaag even de wereldeconomie vanuit een heel algemeen perspectief bekijken. Jaarlijks publiceert Eurostat een economische vergelijking tussen de EU en de G20-landen. Dat geeft een interessant macrobeeld van waar de EU staat in de wereldeconomie. Gisteren was het weer zover. Wij, Europeanen, maken nog maar 5,9% van de wereldbevolking uit (tegen 4,3% voor de Amerikanen), maar zijn toch nog altijd goed voor 18,6% van het wereld-BBP (24% voor de VS). Een blik vooruit toont niet zo’n fraaie toekomst voor Europa. Eurostat-projecties geven aan dat het belang van de EU in de wereld tegen 2100 zal dalen tot 3,8% van de wereldbevolking, met een sterk vergrijzende bevolking en een lage geboortegraad. Tegelijk groeien opkomende economieën sterker waardoor ook het economisch gewicht van de EU taant. Symbolisch is dat Parijs nog de enige Europese stad is in top-30 van grootste stedelijke agglomeraties in de wereld.
Maar ondanks de marginalisering van Europa in de wereldeconomie qua omvang blijft de integratie van de Europese economie in de wereldeconomie opvallend sterk. De EU is de grootste directe investeerder in de rest van de wereld (31,7%) én de belangrijkste bestemming voor buitenlandse investeringen (25,5%). De EU is ook nog steeds de belangrijkste exporteur in de wereld. 12% van de ganse wereldhandel in goederen vindt plaats tussen de EU en niet-EU landen, bovenop 16,8% van de goederenhandel die binnen de Europese interne markt plaatsvindt. Qua dienstenhandel staat de EU nog meer voorop, met 15,6% van het wereldtotaal. De sterke opmars van de handel in diensten is een specifieke eigenschap van de Europese economie het afgelopen decennium. Dat maakt Europa momenteel kwetsbaar op twee fronten. Door het toenemend protectionisme, dat vooral de goederenhandel treft, staat de Europese goederenexport onder druk. Maar tegelijk staat de wereldwijde vraag naar diensten momenteel onder druk door de coronacrisis. Dat stelt Europa voor uitzonderlijke uitdagingen op korte termijn. Toch is de gestage opmars van de dienstenhandel, en de sterke Europese positie daarin, goed nieuws op lange termijn. Het biedt een gunstig toekomstperspectief voor de ontwikkeling van nieuwe activiteiten met een wereldwijde afzetmarkt.
Welke lessen kunnen we nu trekken uit zo’n algemeen rapport? Het is belangrijk om een realistische inschatting te maken van Europa’s langetermijn-toekomst. We kunnen niet voorbij het feit dat de EU kleiner en kleiner wordt binnen de wereldeconomie, maar dat we over een aantal troeven beschikken. Onze kracht ligt in onze verbindende rol via internationale investeringen en handel. Dat moet dan ook een topprioriteit zijn in een echt relanceplan. Uitgaan van sterktes en die verder ontwikkelen, en niet telkens terugkijken naar het verleden. Het EU Recovery Plan houdt helaas weinig rekening met die internationale dimensie, maar focust vooral op het herstel in de binnenlandse Europese economie. Gegeven de omvangrijke budgetten zou het beter zijn in te zetten op een meer toekomstgerichte strategie. Bijvoorbeeld meer investeringen in nieuwe dienstenactiviteiten zouden niet enkel het binnenlandse economisch herstel kunnen voeden, maar ook Europa’s internationale concurrentiekracht ten goede komen. Hopelijk volgt dat inzicht nog tijdens de lopende onderhandelingen.
Jan Van Hove, KBC Group Chief Economist