2020: jaar van de Europese fiscale revolutie?
De Duitse en Amerikaanse 10-jaarsrentes stegen gisteren boven eerste, zwakke, weerstandsniveaus. We hebben het respectievelijk over -0.61% en 1.6%. Een bevestiging van die breuk kan een einde maken aan de neerwaartse trend sinds het vierde kwartaal van vorig jaar en de start van een periode van zijwaartse handel inluiden. We kijken dan naar niveaus van -0.4% en 1.93% als kortetermijnplafonds. Het (te) grote vertrouwen in monetair beleid als ultiem redmiddel haalden we de voorbije dagen al aan. Gisteren suggereerde MNI nog in een artikel, op basis van bronnen binnen de ECB, dat de doorstart van het aankoopprogramma van activa niet voor morgen zal zijn.
Om de economie de volgende jaren te behoeden van zware klappen (en via groei onrechtstreeks inflatie op te krikken) zal de volgende jaren mogelijk een voornamere rol zijn weggelegd voor het fiscale beleid. Sinds de zomer verschijnen er om de haverklap berichten over Duitse bereidheid om de budgettaire ruimte te gebruiken voor fiscale stimulus. Om grondwettelijke beperkingen te omzeilen is er zelfs sprake van een schaduwbegroting die investeringen in infrastructuur of projecten ter bescherming van het klimaat moet mogelijk maken.
Niet enkel Duitsland lijkt eindelijk overstag te gaan. De Europese ministers van Financiën vergaderen zaterdag in Helsinki. Volgens gelekte documenten zullen ze de Europese begrotingsregels opnieuw bekijken. De huidige dateren van ten tijde van de Europese schuldencrisis. Toen trok Europa volop de kaart van besparingen om de begrotingstekorten terug te schroeven en de schuldenberg in te perken. De accenten kunnen verschuiven. Volgens de nota moet er in de toekomst een grotere rol worden weggelegd voor het fiscale beleid als economische stabilisator. Keynes zal het graag horen. In hetzelfde document lezen we trouwens dat het monetaire beleid volgens de EU-diplomaten haar grenzen quasi bereikt heeft. De aanstelling van de Italiaan Gentolini als nieuwe Europese Commissaris bevoegd voor de economische portefeuille kan ook gezien worden als signaal om een minder strenge fiscale koers te varen. Stroper wordt boswachter. De ex-premier weet als geen ander dat fiscale stimulus naast structurele hervormingen een deus ex-machina kan zijn om de anemische Italiaanse groei aan te zwengelen.
Vol de kaart van fiscale stimulus trekken kan grote gevolgen hebben op de financiële markten. Herinner u 2016. De Amerikaanse ISM voor de verwerkende nijverheid blijft hangen beneden/rond het 50-niveau dat het verschil uitmaakt tussen groei of contractie in de sector. De Amerikaanse economische groeicyclus – sinds de grote financiële crisis – dreigt stil te vallen. Amerikaanse rentemarkten verdisconteren zo’n recessiescenario. De Amerikaanse 10-jaarsrente zet in de zomer van 2016 een absoluut dieptepunt (1.32%). Een halfjaar en een verkiezingsoverwinning van President Trump later sluit de Amerikaanse 10-jaarsrente het jaar boven 2.5%. De reflatietrade was geboren. Het vooruitzicht op een bijzonder gul fiscaal beleid zorgde voor een forse stijging van groei- en inflatieverwachtingen en trok rentes hoger, met een steilere rentecurve tot gevolg. Er moet nog veel water door de Rijn, Seine, Maas, … stromen om eenzelfde beweging in Europa uit te lokken, maar de eerste contouren van een fiscale revolutie worden toch zichtbaar.
Mathias Van der Jeugt, KBC Marktenzaal