Economische groei en jobs in België: Plus est en vous !

De economische groei in België ligt momenteel wat lager dan in de eurozone. In vergelijking met andere EU-landen blijven gelijktijdig een record aantal vacatures oningevuld en telt België een groot aantal inactieve mensen in de beroepsactieve leeftijd, een leeftijdscategorie die bovendien relatief sterk groeit. Dat suggereert een sterker groeipotentieel. De jobcreatie is in België bijlange niet slecht, al wekken schokkende ontslagrondes, zoals recent, soms een andere indruk. Maar in het licht van het potentieel is de jobcreatie te zwak. Met een betere benuttiging van het potentiële arbeidsaanbod zouden de groei- en werkgelegenheidsvooruitzichten er nog rooskleuriger uitzien.

Eind 2017 bleek uit een enquête van SD Worx dat driekwart van de ondervraagde kmo’s een tekort aan geschikte werknemers als de allergrootste bedreiging ziet voor de economische groei in België. Eurostat-cijfers bevestigen de alarmkreet: de Belgische arbeidsmarkt is de op één na krapste in de EU. Enkel op de Tsjechische arbeidsmarkt staan in verhouding tot het aanbod meer vacatures open. Gelijktijdig verrast de alarmkreet ook. 6,7% van de Belgische beroepsbevolking was in november 2017 nog werkloos (bron: Eurostat). Dat is beduidend meer dan in Duitsland (3,6%) en Nederland (4,4%). De werkloosheidsgraad daalt weliswaar, maar de daling (2,1%-punten sinds de recentste piek in de lente van 2015) is kleiner dan in beide buurlanden en de eurozone. Noch het niveau, noch het dalingstempo van de werkloosheidsgraad laten een krappe arbeidsmarkt vermoeden. Ondertussen loopt de economische groei in België wat achter op die in de eurozone, waar een inhaalbeweging bezig is.

De paradox ontstaat doordat de schaarsteproblematiek twee aspecten heeft: een kwantitatief (hoeveel mensen zijn er voor de arbeidsmarkt beschikbaar?) en een kwalitatief (hebben die mensen ook de gevraagde competenties). De krapte op de Belgische arbeidsmarkt is vooral kwalitatief. Er is een tekort aan sollicitanten met competenties die beantwoorden aan de vereisten van de vacatures. Kwantitatief is er helemaal geen gebrek aan mensen die zouden kunnen werken. Integendeel. In de beroepsleeftijd - vaak gedefinieerd tussen 15 en 64 jaar - zijn er opvallend veel mensen die zich zouden kunnen melden op de arbeidsmarkt, maar dat niet doen.

Figuur 1 illustreert dat in het tweede kwartaal van 2017 in België een bijzonder klein deel van de bevolking in de beroepsactieve leeftijd ook effectief een job had: 63% tegenover 66% gemiddeld in de eurozone en zelfs 76% in Nederland en 75% in Duitsland. Van de getoonde landen doen enkel Italië en Spanje het slechter. In Spanje weerspiegelt dat de nasleep van de diepe recessie, die de werkloosheid er fors de hoogte heeft ingejaagd. Net als in Italië heeft de lage werkgelegenheidsgraad in Belgi vooral te maken met het grote aandeel van mensen die niet aan de arbeidsmarkt participeren. Hen erin betrekken zou een extra groeipotentieel voor de Belgische economie aanboren.

Figuur 1 - Arbeidsmarktparticipatie van 15- tot 64-jarigen (in %, juni 2017)

Bron: KBC Economic Research gebaseerd op Eurostat (2017)

Het groeipotentieel is zelfs nog groter dan figuur 1 suggereert. België kent immers een relatief gunstige demografische ontwikkeling. Figuur 2 toont de bevolking tussen 15 en 64 jaar in België, de buurlanden en de eurozone. Dat potentiële arbeidsaanbod is in België sinds de eeuwwisseling met 9% gegroeid, vier keer sterker dan in de eurozone. In Duitsland is de bevolking in de beroepsactieve leeftijd in die periode daarentegen per saldo met bijna 5% gekrompen, ondanks het herstel in de recente periode. Migratie is de sterkste drijver. In België groeide de bevolking van 15 tot 64 jaar het sterkst in de tweede helft van vorig decennium. Nadien zette de toename zich tegen een trager tempo door. Volgens de bevolkingsprognoses van Eurostat mag België - in tegenstelling tot de buurlanden - tot 2025 nog een continue toename verwachten, met circa 3%.

Figuur 2 - 15- tot 64-jarigen (2000 = 100)

Bron: KBC Economic Research gebaseerd op Eurostat (2017)

Die relatief sterke toename impliceert een relatief hoge potentiële economische groei als die mensen ook productief werk verrichten. Het verhogen van de werkgelegenheidsgraad kan als een hefboom werken op de onderliggende demografische groeistimulans. Maar het vergt forse werkgelegenheidscreatie: er moeten immers niet alleen jobs worden gecreëerd om ‘bestaande’ inactieve 15- tot 64-jarigen te activeren, maar ook om de toename ervan aan het werk te zetten. Ondertussen blijft de economie voortdurend veranderen. Jobs verdwijnen, soms massaal gelijktijdig, zoals recent, waardoor getroffen mensen op zoek moeten naar een nieuwe baan.

Hoe performant is de Belgische arbeidsmarkt in termen van jobcreatie? In vergelijking met de buurlanden en het gemiddelde van de eurozone is de werkgelegenheidsgroei bijlange zo slecht niet. Sinds het eerste kwartaal van 2008 zijn er bijna 7% meer mensen aan het werk (figuur 3). Die groei is duidelijk boven het gemiddelde van de eurozone (+ 4,9%) en fors beter dan in Frankrijk en Nederland (+ 2,6%), al is er in een aantal eurolanden wel een inhaalbeweging aan de gang. Duitsland doet het met een toename van bijna 9% het best. Door de relatief sterke bevolkingsgroei vertaalt de werkgelegenheidsgroei zich in België evenwel minder in een stijging van de werkgelegenheidsgraad en daalt ook de werkloosheidsgraad minder sterk. Wie enkel naar die indicatoren kijkt, onderschat dus enigszins de performantie van de arbeidsmarkt.

Figuur 3 - Binnenlandse werkgelegenheid (in aantal personen, 1ste kwartaal 2008 = 100)

Bron: KBC Economic Research gebaseerd op Eurostat (2017)

Jobs creëren is goed, productieve jobs creëren is beter. De productiviteitsgroei op peil houden is een belangrijke uitdaging. Dat brengt ons weer bij het kwalitatieve aspect van de arbeidsmarktschaarste: hoe kwalitatiever het arbeidsaanbod, hoe kwalitatiever de jobs en des te groter hun bijdrage tot de productiviteit en welvaartscreatie. Mits zo’n kwaliteitsverbetering én de benutting van het demografische groeipotentieel zien de groei- en werkgelegenheidsvooruitzichten voor de Belgische economie er veel rooskleuriger uit dan momenteel ingeschat.

Disclaimer:

Alle meningen in deze KBC Economische Opinies vertegenwoordigen de persoonlijke mening van de auteur(s). Noch de mate waarin de voorgestelde scenario’s, risico’s en prognoses de marktverwachtingen weerspiegelen, noch de mate waarin zij in de realiteit zullen tot uiting komen, kunnen worden gewaarborgd. De gegevens in deze publicatie zijn algemeen en louter informatief. Ze mogen niet worden beschouwd als beleggingsadvies. Duurzaamheid maakt deel uit van de algemene bedrijfsstrategie van KBC Groep NV (zie https://www.kbc.com/nl/duurzaam-ondernemen.html). We houden rekening met deze strategie bij de keuze van de onderwerpen voor onze publicaties, maar een grondige analyse van de economische en financiële ontwikkelingen vereist het bespreken van een bredere waaier aan onderwerpen. Deze publicatie valt niet onder de noemer ‘onderzoek op beleggingsgebied’ zoals bedoeld in de wet- en regelgeving over de markten voor financiële instrumenten. Elke overdracht, verspreiding of reproductie, ongeacht de vorm of de middelen, van de informatie is verboden zonder de uitdrukkelijke, voorafgaande en schriftelijke toestemming van KBC Groep NV. KBC kan niet aansprakelijk worden gesteld voor de juistheid of de volledigheid ervan.

Gerelateerde artikels

België heeft meer kinderen nodig voor gezonde economie

België heeft meer kinderen nodig voor gezonde economie