Duitse continuïteit met nieuwe accenten
De Duitse coalitieonderhandelingen tussen de sociaal-democraten (SPD), de liberalen (FDP) en de Groenen verliepen vlotter dan verwacht. Als de drie partijen het regeerakkoord goedkeuren, zal de bondsdag Olaf Scholz (SPD) volgende week tot nieuwe bondskanselier kiezen. De SPD krijgt vooral een algemeen minimumuurloon van 12 euro en een garantie van een stabiele pensioenfinanciering. De groenen kunnen scoren met bijkomende klimaatmaatregelen en de leiding van het nieuwe superministerie van Economie en Klimaat. Een van de grootste trofeeën voor de liberalen is ten slotte de garantie dat er geen belastingverhoging komt en dat de grondwettelijk verankerde schuldenrem onaangetast blijft. Alle drie partijen samen zijn het er bovendien over eens dat Duitsland de komende jaren een stevige inhaalbeweging moet maken inzake digitalisering. Hoe al die nieuwe investeringen moeten worden gefinancierd zonder tekorten is onduidelijk, en dat zal een belangrijk twistpunt worden.
Vermits de coalitie uit drie partners bestaat zal Scholz niet de traditionele machtspositie hebben van een Duitse kanselier. De profileringsdrang zal zich vooral afspelen tussen de groene (co-) voorzitter Habeck, tevens de nieuwe vicekanselier, en de liberale voorzitter Lindner. Beiden streden al om de invloedrijke post van minister van Financiën. Die gaat uiteindelijk naar Lindner, terwijl Habeck minister van Economie en Klimaat wordt.
De keuze voor Lindner betekent de herneming van het voorzichtige Duitse begrotingsbeleid à la Schäuble. Dat is een tegenvaller voor wie had gehoopt op een structureel meer stimulerend budgettair beleid, indien nodig gefinancierd door tekorten. Een verdere ontwikkeling van een echt Europees budgettair beleidsniveau zal er allicht ook niet komen. Onder druk van de FDP is er in het regeerakkoord immers geen passage opgenomen die gemeenschappelijke Europese schulduitgifte toelaat bovenop het al lopende NGEU-programma. De potentiële impact van zo’n conservatieve houding op de internationale economie wordt geïllustreerd door de forse kritiek van de VS-economen Stiglitz en Tooze in een opiniestuk in Die Zeit, waarin ze pleiten voor de groene Habeck als minister van Financiën.
Wie volgt Weidmann op ?
De nieuwe regering zal ook een opvolger aanduiden voor de aftredende Bundesbankpresident Weidmann. Een voor de hand liggende kandidate is ECB-directeur Schnabel. Jorg Kukies heeft dan weer het voordeel dat hij als staatssecretaris van Financiën een vertrouweling is van Scholz. Joachim Nagel, ex-lid van de BuBa en leidinggevende binnen de Bank for International Settlements, is een belangrijke outsider. Minder kans maken Bundesbank-vicepresidente Buch (te weinig geprofileerd in de media), het hoofd van het DIW Fratscher (economisch te links voor de FDP) en academicus Wieland (monetair te conservatief voor de SPD en de Groenen). Wie het ook wordt, de nieuwe voorzit(s)ter zal waarschijnlijk minder ‘old school’ Bundesbankstandpunten innemen dan Weidmann. De impact op het huidige ECB-beleid zal hoe dan ook beperkt zijn.
Dieter Guffens, Senior Economist KBC Group
Duitse 10j-rente: geen extra bonus omwille van begrotingsconservatief regeerakkoord
