Loopt Italiaanse regering op de laatste benen?

Italië heeft een kwalijke reputatie wat betreft politieke stabiliteit. De laatste verkiezingen dateren van maart 2018. Salvini’s Lega (Nord) behaalde een meerderheid in de Senaat. De Vijfsterrenbeweging (5SM) van Di Maio behaalde de meeste zitjes in het Parlement. De Democratische Partij (PD) eindigde onder Gentiloni als derde. De moeilijke regeringsvorming leidde in juni dat jaar tot een ongewone coalitie waarbij Salvini en Di Maio onder een “neutrale” premier Conte de handen in elkaar sloegen. Dat (bij voorbaat gedoemde?) akkoord hield uiteindelijk iets langer dan één jaar stand. Salvini trok zich terug uit de coalitie en hoopte nieuwe verkiezingen te forceren. Maar Di Maio en Gentiloni schoven de partijverschillen, officieel dan toch, opzij en zetten Salvini buitenspel. Toch is ook Conte II allerminst een evidente coalitie. En ze dreigt na dit weekend te imploderen …
Zondag vinden in Italië nieuwe regionale verkiezingen plaats, onder meer in Emilia-Romagna. De regio wordt al decennialang geleid door centrum-links. De laatste bevragingen suggereren evenwel een nek-aan-nekrace met centrum-rechts waartoe onder andere de Lega behoort. Salvini’s partij doet het de laatste maanden immers allesbehalve slecht in de peilingen. Zijn Lega zou naar schatting meer dan 30% van de stemmen behalen. Samen met de partijen die zich aan dezelfde kant van het politiek spectrum bevinden (Forza Italia, Fratelli d’Italia), is misschien zelfs een meerderheid mogelijk. Vergelijk dat met een povere 15% voor Di Maio. 5SM kampt met een imagoprobleem en stevige interne dissidentie. Meer dan 20 leden verlieten (gedwongen) al de partij. Sommigen sloten zich zelfs aan bij de Lega. Dat brengt de huidige regering in een bijzonder penibele situatie waarin ze nog nauwelijks over een meerderheid beschikt. Als medelid van het “kibbelkabinet”, deelt de PD mee in de klappen. Ze scoort met 18-19% evenmin hoge toppen. Emilia-Romagna heeft een grote symbolische en historische waarde. Het verlies van dit ‘links bastion’ aan de rechterzijde kan voor behoorlijk wat protest in de achterban van de PD én 5SM, dat al langer in onmin met de partijleiding leeft, zorgen. Conte II zou daarmee op zeer losse schroeven komen te staan. Eerder dan een verder verval ondergaan, kunnen 5SM en PD in theorie de eer aan zichzelf laten. Di Maio voegde gisterenavond bijna de daad bij het woord en zou op het punt van ontslag hebben gestaan als partijleider.
Voorlopig blijft de reactie op de Italiaanse rentemarkt eerder beperkt en lopen beleggers nog niet al te hard van stapel. De Italiaanse tienjaarsrente opende vanmorgen zo’n acht basispunten hoger (1.45%) maar herstelde inmiddels gedeeltelijk. De kredietrisicopremie t.o.v. de ‘veilige’ Duitse overheidsobligaties stijgt met 5 bpn. Dat is naar Italiaanse normen een eerder marginale toename. Bovendien blijft het verschil vanuit historisch perspectief eerder laag (166 bpn). Dat zegt waarschijnlijk meer over het algemeen sentiment dan over de economische en politieke fundamenten.
Maar zolang dat risico op vervroegde verkiezingen heerst, kunnen Italiaanse obligaties het volgens ons wel wat lastig krijgen. Een eventueel nieuwe centrumrechtse regering onder leiding van Salvini dreigt herinneringen naar vroeger op te roepen. De Lega-leider nam in het verleden het niet altijd even nauw met de Europese regels rond immigratie en fiscaal beleid. Daar is tot nader bericht weinig aan veranderd. Een nieuwe confrontatie met de Europese Commissie is dan waarschijnlijk slechts een kwestie van tijd.
Stijging van Italiaanse kredietrisicopremie t.o.v. Duitsland blijft (voorlopig?) beperkt.
